Eerst werken, dan een diploma. De toekomst van hoger onderwijs?

Als ik koppen van artikelen lees waarin disruptie van hoger onderwijs wordt voorspeld, dan word ik in eerste instantie vooral sceptisch. Toch beschrijft Brandon Busteed een interessante ontwikkeling die het hoger onderwijs verder kan flexibiliseren en veranderen. Het hele hoger onderwijs? Nee, maar mogelijk wel een aanzienlijk deel.

Op mbo-niveau kennen we al decennia lang de beroepsbegeleidende leerweg (en voorgangers). Daarbij zijn jongeren in dienst bij een bedrijf. Zij werken vier dagen per week en gaan één dag per week naar school. Veel van de bekwaamheden ontwikkelen zij tijdens het werk, bijvoorbeeld via ‘modelling’ en coaching (meester-gezel). Aan het eind ontvangt de student dan een diploma.

Binnen het hoger onderwijs zie je deze ontwikkeling nog niet terug. Het komt wel voor dat volwassenen in deeltijd, naast hun werk, een opleiding volgen. Brandon Busteed schrijft dat in het Amerikaanse hoger onderwijs er ook steeds meer jongeren zullen zijn die eerst een baan accepteren, en daarna voor een diploma gaan studeren. We hebben het dan niet over een laaggeschoolde baan om de studie mee te kunnen financieren.

Op basis van een studie verwacht Busteed dat een aanzienlijk aantal studenten in de nabije toekomst direct aan de slag gaan bij werkgevers die een goede baan aanbieden, samen met een diploma. Dit vormt dan uiteindelijk de weg naar een fraaie carrière. Dit onderzoek laat zien dat bijna driekwart van de ouders een dergelijke route voor hun kinderen op zich wel ziet zitten.

Dit betekent dat instellingen voor hoger onderwijs hun intermediaire rol tussen afgestudeerde studenten en werkgevers deels zullen verliezen. Werkgevers benaderen jongeren na de middelbare school direct. Daarbij gaat het voornamelijk om twee groepen jongeren:

1. Jongeren die zeer slim en ambitieus zijn, maar terughoudend zijn om studieschulden te maken.
2. Jongeren die niet graag studeren en terughoudend zijn om studieschulden te maken.

Ontwikkelingen

Volgens Busteed bevorderen een aantal ontwikkelingen deze ‘disruptie’:

• De voortdurende stijging van collegegelden.
• Verandering in de vraag van toekomstige studenten.
• Ontevredenheid bij werkgevers over de directe inzetbaar van afgestudeerden.
• Analyse van wat het college effectief maakt (geïntegreerd met werk en rijk aan relaties).
• Nieuwe strategieën van werkgevers om talent aan te trekken en te ontwikkelen.

Volgens de auteur zal ongeveer een derde van het aantal studenten op deze manier een diploma verkrijgen. Dat betekent ook dat het hoger onderwijs niet zal verdwijnen, maar wel zal veranderen. Diploma’s blijven hun waarde houden. Een deel van de jongeren verkrijgt een diploma echter op een andere manier (werkend leren). Op dit moment biedt een aantal vooraanstaande werkgevers dergelijke trajecten al aan.

Brandon Busteed merkt hierbij op dat instellingen voor hoger onderwijs niet alleen een kwalificerende functie hebben. Door te studeren werk je ook aan je sociale ontwikkeling en ontwikkel je bekwaamheden zoals kritisch denken. Het hoger onderwijs heeft echter ook geen monopolie op de ontwikkeling van deze en andere aspecten van socialisatie en persoonsvorming.

Mijn  opmerkingen

Ik denk dat het inderdaad mogelijk is om binnen bepaalde domeinen op deze manier een diploma te behalen. Op het gebied van medicijnen gaan studenten al vrij snel aan het werk (uiteraard onder begeleiding). Deze ontwikkeling kan ook leiden tot andere relaties tussen bedrijven of branches en instellingen voor hoger onderwijs (co-creatie). Het is daarbij ook interessant om te kijken hoe werkervaring erkend kan worden als leerervaring (mits het ook leerervaringen zijn). Hoe dus de onderwijsinstelling leerzame werkervaringen kan valideren.

Een dergelijke aanpak vraagt echter veel van werkgevers. Zij zullen nog meer tijd en energie moeten besteden in het begeleiden van jongeren. In tijden van economische crises loop je ook het risico dat deze jongeren zonder diploma het eerste worden ontslagen. In tijden van economische voorspoed bestaat de kans dat er juist onvoldoende ruimte is om een diploma te behalen.

Deze ontwikkeling kan ook voor ons land relevant zijn. Je ziet ook hier jongeren die zich zorgen maken over hoge studieschulden. En je ziet werkgevers -bijvoorbeeld in de IT-branche- die staan te springen om werknemers.

De afgelopen week stuitte ik via een Linkedin-artikel van Paul den Hertog op de flyer over Flexibilisering van het onderwijs (pdf) die het versnellingsteam Flexibilisering in het kader van het Versnellingsplan Onderwijsinnovatie met ICT onlangs heeft gepubliceerd. Hierin worden vier verschillende studentroutes beschreven (o.a. aan de hand van persona’s).

Daarbij valt me op dat geen rekening wordt gehouden met de schoolverlater die direct na de middelbare school gaat werken en na verloop van tijd een diploma gaat behalen. Wellicht dat de ontwikkeling die Brandon Busteed beschrijft, aanleiding is om nog eens naar de studentroutes te kijken.

This content is published under the Attribution 3.0 Unported license.