Twee dagen geleden besteedde ik aandacht aan een Amerikaanse metastudie over de effectiviteit van online leren. Ik heb onder meer beweerd het onzinnig te vinden om vandaag de dag uitspraken te doen over de effectiviteit van (t)e-learning, op basis van studies uit 1996. Wat betreft technologie, didactiek en onderwijsontwerp heeft online leren immers een enorme ontwikkeling doorgemaakt, schreef ik.
In een reactie verwijt David Berg mij o.a. dezelfde fout te maken waarop deze metastudie de vinger legt: het is niet zozeer de technologie, maar het instructie-ontwerp dat het verschil maakt.
Behalve dat ik het in mijn reactie ook heb over een andere didactiek en onderwijsontwerp, ben ik wel gaan nadenken over de rol van technologie bij effectieve vormen van (t)e-learning.
Doet het medium er inderdaad niet toe?
Ik ben nogal gefascineerd door de opvatting van Marshall McLuhan dat media individuen en de maatschappij beïnvloeden. Door bepaalde technologieën te gebruiken, gaan mensen zich anders gedragen. Dankzij mobiele telefoons kunnen we hele dagen communiceren (en doen veel mensen dat ook). We stellen nu vragen via Google die we vroeger niet stelden.
Zou je deze lijn ook niet door kunnen trekken naar leren? Met andere woorden: beïnvloeden veranderende technologieën ook de manier waarop wij opleiden en leren? In 1996 beschikten we over een beperkt aantal internettechnologieën. Als ik me niet vergis, kwamen toen net 'frames' binnen webpagina's op, waardoor navigeren gemakkelijker werd. Communiceren ging alleen via email, gebruikersonvriendelijke fora of het IRC. Anno 2009 zijn webtechnologieën bij uitstek geschikt voor samenwerken en co-creatie.
Paul Kirschner heeft een aantal jaren geleden geschreven over zogenaamde affordances.
de waargenomen
eigenschappen van een ding in samenhang met een gebruiker die beïnvloedt hoe het wordt
gebruikt.
Technologieën (denk aan een elektronische leeromgeving, maar ook een wiki) hebben volgens Kirschner ook onderwijskundige en sociale 'affordances'. Affordances kun je volgens Kirschner overigens niet los zijn van de context.
In dit verband is ook de interpretatie van Rob Martens van de self determination theory van Ryan en Deci relevant. Martens stelt o.a. dat sociale software kenmerken heeft die sterk appelleren een gevoel van sociale verbondenheid en autonomie. En daarmee positief van invloed zijn op de intrinsieke motivatie (en daarmee op prestaties).
Als ik McLuhan, Kirschner en Martens combineer, dan kom ik tot de conclusie dat je bij het ontwikkelen van leertrajecten ook moet kijken naar de onderwijskundige en sociale 'affordances' van technologieën. Dus ook naar de media op zich. Daarnaast kan het beschikbaar stellen van bepaalde technologieën zelf ook leiden tot andere manieren van leren. Mogelijk dat dit vooral gaat werken bij meer informele dan overwegend formele manieren van leren. Ook zal het m.i. niet gaan werken bij lerenden die nooit autonomie hebben gehad bij de vormgeving van hun leerproces.
Hier is echter weinig oog voor bij onderwijsonderzoek, als je het mij vraagt.
This content is published under the Attribution 3.0 Unported license.
Interessante bijdrage. Alweer…:-)
Ik was al van plan iets te schrijven over ‘doel en middelen’. Voor mij zijn staan de doelen centraal. Zeker! Maar de middelen kunnen heel erg bepalend zijn voor de manier waarom je die doelen wilt en kunt bereiken.
Bij sommige cursussen zijn de middelen zo evident noodzakelijk voor het kunnen behalen van die doelen dat daarmee het denken over ‘doel en middelen’ meteen al op een hoger plan komt.
Misschien moet ik dat toch nog maar een keer aankaarten bij mijn collega’s. Deze bijdrage kan daar mogelijkerwijs wel bij helpen.
Quote: “Ook zal het m.i. niet gaan werken bij lerenden die nooit autonomie hebben gehad bij de vormgeving van hun leerproces.”
… en dus ook niet bij lerenden die geen autonomie hebben bij de keus van de technologie die ze voor dat doel [vormgeving van hun leeproces] willen aanwenden!
Met Willem van Ravenstein moet ik bekennen: 🙂 alweer een interessante bijdrage! Heb jij überhaupt oninteressante artikels? Het eerste moet ik nog lezen. Ik ben al blij dat ik niet alleen ben met mijn positieve beoordelingen …
Wie noem je daar ook: Marshall McLuhan. Je herinnert me eraan dat ik mijn ‘state of the blog’ maar eens dringend moest publiceren. Dat is nl. een citaat uit Marshall McLuhan …
En wat het meten van effectiviteit betreft: op metingen zijn we tuk. Als er niet gemeten is, zijn we ongelukkig. Die ‘meetdruk’ kan ons ervan weerhouden van iets nieuws te beginnen, anders te gaan leren. Wat levert het op, hoor ik links en rechts opklinken, dat ‘experimentele’ geblog en gewiki, samengevat ‘gebliki’, (dat woord ben ik hier voor het eerst tegengekomen, Wilfred)? Worden de resultaten van je leerlingen er beter door? Hoe weet je dat? Op welke studies baseer je je om je met je leergroep op het web te gooien?
Als we de grafieken en stats niet zien, verliezen we ons geloof in nieuwe manieren van leren nogal gemakkelijk. Te-learning: hoeveel ‘metingen’ bij hoeveel leerders en groepen zullen ons de ultieme ‘push’ geven om er voluit voor te gaan?
Zoals gezegd, ik ben ondertussen een rotsvaste believer. Mét en zonder metingen.
@Willem van Ravenstein: nou succes ermee.
@Rino Zandee: ik denk dat het wel of niet hebben van autonomie bij leren ingrijpender is dan keuzemogelijkheden wat betreft technologie. Overigens hebben mensen dankzij social software meer keuzemogelijkheden gekregen wat betreft technologie. In de praktijk blijkt lang niet iedereen daar op zit te wachten.
@janien: of iets interessant of oninteressant is, hangt natuurlijk af van de interesses van de lezers. Ik denk inderdaad dat de behoefte om te meten vaak voortkomt uit de behoefte om te beheersen. En dat kan inderdaad haaks staan op experimenteren en innoveren.
Bedankt! Je weet het maar nooit. Weblogs bij vakdidactiek. Transparant maken, co-creatie, weg met die ELO, het zou toch zo maar kunnen… en zou dat niet gewoon heel erg leuk zijn om te lezen, mee te maken en te volgen? Waarom zou je alles voor je zelf houden!? Gooi het er uit!:-))
@Willem van Ravenstein
Volmondig: ja! :-))