Digitale technologie en nieuwe vormen van informeel leren

Professionals leren lang niet altijd via cursussen, opleidingen of trainingen, maar ook op een meer informele manier. Dat is niets nieuws. ‘Digitalisering’ wordt hiervoor steeds vaker gebruikt en biedt daar ook veel mogelijkheden toe. Je kunt daarbij verschillende vormen onderscheiden.

De auteurs van de bijdrage ‘Digital technology and the rise of new informal learning methods‘, Myriam Benabid, Emmanuel Baudoin en Serge Perrot, verwijzen naar twee relatief recente Franse studies waaruit blijkt dat 50-60% van de werknemers door middel van ‘digitaal informeel leren’ -zoals het bekijken van YouTube-video’s- werken aan hun professionele bekwaamheden.

Zij onderscheiden vier vormen van informeel leren die mogelijk gemaakt worden dankzij digitalisering:

1. Het verspreiden van content naar een gemeenschap met behulp van tools zoals sociale media. Denk aan Facebookgroepen of LinkedIn-groepen.
2. Het bijhouden van en reageren op trends in een beroep of bedrijfstak door middel van regelmatige updates. Voorbeelden zijn de nieuwsfeed van LinkedIn, Twitter of -mijn favoriet- het gebruik van RSS. Bijvoorbeeld terwijl je op het openbaar vervoer staat te wachten.
3. Gebruik maken van alle beschikbare digitale middelen die nodig zijn om een doelstelling te bereiken. Bijvoorbeeld als je een volgende stap wilt zetten in je loopbaan. De auteurs geven geen concrete voorbeelden, maar je kunt denken aan het op eigen initiatief en selectief volgen van massive open online courses, het gebruik maken van online coaches etc. Een ander voorbeeld is: je wilt een bepaalde vaardigheid onder de knie krijgen en je maakt gebruik van online video’s waarin je de vaardigheid ‘afkijkt’.
4. Het reageren op vraagstukken die zich voordoen bij het uitvoeren van werkzaamheden en het gebruiken van leervermogen voor de juiste behoefte op het juiste moment. Je raadpleegt dan heel gericht online bronnen. Dat kunnen websites of databases zijn, maar ook personen die je om online advies kunt vragen. Het gebruik van performance support systemen en online tutorials zijn hier ook voorbeelden van. Of vormen van microlearning die gericht zijn op herhalen en opfrissen.

Het verspreiden van content kun je m.i. niet echt een vorm van leren noemen. Dat geldt ook voor het bijhouden van en reageren op trends. Leren is een duurzame verandering in gedrag of in het vermogen om je op een bepaalde manier te gedragen, als resultaat van ervaringen (Schunk, 2012). Daarvoor moet je meer doen dan content verspreiden en trends bijhouden. Beide activiteiten maken wel onderdeel uit van leren.

Maar vanuit dit perspectief mis ik gebruik van digitale middelen voor verwerking van informatie, en reflectie op trends (denk aan blogs of vlogs). In feite is dit een vijfde vorm van ‘digitaal informeel leren’.

Nota bene: de auteurs verwijzen niet naar de zogenaamde ‘five moments of need‘ die in dit verband vaak worden onderscheiden:

• Nieuwe kennis ontwikkelen, iets voor het eerst leren. Afhankelijk van je voorkennis, kun je hiervoor vaak het beste ‘formeel leren’ toepassen. Deze behoefte zie je daarom vermoedelijk niet bij de vormen van informeel leren uit de bijdrage ‘Digital technology and the rise of new informal learning methods‘ terug.
• Je wilt je kennis verbreden en/of verdiepen. Dan kan via de eerste twee vormen van informeel leren die Benabid cs onderscheiden. Maar dan moet je deze vormen m.i. wel combineren met mijn vijfde vorm van ‘digitaal informeel leren’. Je kunt hiervoor ook een cursus of opleiding gebruiken.
• Als je kennis wilt onthouden en toepassen in de praktijk. Deze behoefte zie je terug in de laatste twee vormen van Bebabid cs.
• Als dingen niet volgens plan verlopen. Als je vraagstukken moet oplossen. Dit is de vierde vorm van ‘digitaal informeel leren’.
• Als je om moet leren gaan met veranderingen, als je dingen op een andere manier moet doen. Deze vijfde ‘moment of need’ zie je bij de derde vorm van ‘digitaal informeel leren’ terug.  Ook hiervoor kun je een cursus of opleiding inzetten.

Merk op dat de vormen van ‘digitaal informeel leren’ ook een plek kunnen krijgen binnen een cursus, opleiding of training. ‘Leren en ontwikkelen’ bestaat dikwijls uit een combinatie van formeel en informeel leren.