De school als ‘big brother’?

Scholen kunnen over steeds geavanceerdere technologieën beschikken om het online gedrag van lerenden te volgen. De vraag is hoe ver je daar in wilt gaan.

Enkele maanden geleden publiceerde het CBS een onderzoek waaruit bleek dat in 2012 ruim 10 procent van de jongeren van 15 tot 18 jaar wel eens gepest wordt op internet. De praktijk leert dat cyberpesten tot dramatische incidenten kan leiden. Daarnaast kunnen jongeren via internet ook seksueel worden misbruikt. Ook gebruiken jongeren sociale media lang niet altijd even ‘wijs’.

Het onderwijs heeft een pedagogische opdracht op dit terrein. De vraag is alleen hoe ver die opdracht reikt.

Warily, Schools Watch Students on the Internet gaat over Amerikaanse scholen die het online gedrag van hun lerenden monitoren. Volgens de auteur moeten onderwijsgevenden een balans zien te vinden tussen de vrijheid van meningsuiting van jongeren en het helpen voorkomen van online risico’s. Het artikel maakt bijvoorbeeld melding van rechtszaken waarin is geoordeeld dat scholen hierin te ver zijn gegaan.

Scholen beschikken ook over steeds slimmere online tools om het online gedrag van hun lerenden te monitoren. Deze tools checken publieke bijdragen van lerenden op trefwoorden, onderwerpen (zoals bommen of anorexia) en sentimenten. Het bedrijf Geo Listening verwacht bijvoorbeeld eind dit jaar 3000 scholen als klant te hebben.

Er zijn echter ook scholen die terughoudend zijn met deze National Security Agency-achtige manier van toezicht houden. Zij stellen dat zij ook niet alle gesprekken van lerenden afluisteren. Dus waarom zou je dat wel online doen?

Het artikel suggereert dat de ernst en impact van het online gedrag monitoren wel of niet rechtvaardigt. Je zou dus wel kunnen monitoren om bloedbaden te voorkomen, maar niet om lerenden aan te kunnen spreken op ‘onheus’ gedrag.

Het is echter de vraag of je als school daar uit komt. In dergelijke discussies is vaak sprake van een glijdende schaal. De vraag is ook hoe groot het risico op bijvoorbeeld een bloedbad is, en hoe groot de kans is dat je dit risico via online monitoring van al je lerenden kunt voorkomen. Is het middel niet erger dan de kwaal?