Het boek De Plakfactor van Chip en Dan Heath ken ik al verschillende jaren. Dit boek gaat over de elementen die bepalen of reclame ‘blijft hangen’, of niet. Volgens Pedro de Bruyckere en Marcel de Leeuwe zijn de geleerde lessen ook relevant voor opleiden en onderwijs. Gisteren kwam ik toevallig het artikel “Teaching that Sticks” (pdf) tegen waarin de gebroeders Heat specifiek ingaan op de relevantie van de plakfactor voor doceren.
Docenten zijn volgens hen “on the front lines of stickiness”. Zij dragen ertoe bij dat lerenden ideeën begrijpen, onthouden en op basis daarvan iets veranderen (meningen, gedrag, waarden). Een niet geringe opgave.
Zij beschrijven op een heldere manier hoe de zes elementen van de Plakfactor van toepassing zijn op lesgeven. De vele voorbeelden onderstrepen de relevantie. Het paper bevat meerdere rake “one liners”. Hieronder vind je een samenvatting van de elementen. Maar lees het paper ook zelf.
a) Simpel
Dit betekent de kern vinden van wat lerenden moeten leren. Prioriteren. Het gaat om keuzes maken. En hoe communiceer je daar zo eenvoudig en compact mogelijk over? Het visualiseren van kernideeën hoort hier ook bij of het gebruik van analogieën. Evenals het aansluiten op voorkennis (“anchoring the information in what students already know”. De auteurs schrijven:
Simplicity makes ideas stick by keeping them lean and focused. The model of a simple idea is not a sound bite, it’s the Golden Rule—a one-sentence idea that’s sufficiently profound that you could spend a lifetime living up to it.
b) Onverwacht
Maak gebruik van mysteries. Creëer een “Huh”-ervaring.
Piquing curiosity is the holy grail of teaching.
Nieuwsgierigheid ontstaat als lerenden een kloof in hun kennis ervaren. Dat doet “pijn”. Laat lerenden zich realiseren dat sprake is van die kloof. Dat kan bijvoorbeeld door het vragen te stellen. Bijvoorbeeld:
Have you ever noticed that, in the winter, your car tires look a little flat? So where did the air go?
Of laat lerenden voorspellingen doen (bijvoorbeeld door middel van student response systemen).
c) Concreet (weg van abstractie)
Dat doe je onder meer door theorieën te illustreren aan de hand van realistische onderwerpen of persoonlijke ervaringen, of door te experimenteren (bijvoorbeeld met temperatuur). De gebroeders Heat vergelijken dit met het verschil tussen wijn proeven en over wijn lezen.
the more sensory “hooks” we can put into an idea, the better it will stick.
De auteurs geven hierbij onder meer het voorbeeld van een omstreden experiment waarmee een docente lerenden discriminatie aan den lijve wilde laten ervaren (blauwe vs bruine ogen).
d) Geloofwaardig, betrouwbaar (gelinkt aan de praktijk, verbonden aan personen).
Laat lerenden de te leren kennis aan den lijve ervaren. Dit noemen de auteurs “testable credential”. Een bekend voorbeeld hiervan is de vraag die presidentskandidaat Ronald Reagan tijdens een debat met Jimmy Carter stelde:
Are you better off now than you were four years ago?
Statistieken die bepaalde relaties illustreren, kunnen ook bijdragen aan geloofwaardigheid en daarmee zorgen dat kennis beklijft. Richt je daarbij op de relatie, niet op de getallen. Bijvoorbeeld: je loopt meer kans door de bliksem getroffen te worden dan de loterij te winnen.
Voordat Chip en Dan Heat de twee overgebleven elementen behandelen, staan zijn in een intermezzo stil bij de “curse of knowledge”. Waarom worden we niet overspoeld met kennis die beklijft?
Once we know something, we find it hard to imagine what it was like not to know it. Our knowledge has “cursed” us. And it becomes difficult for us to share our knowledge with others, because we can’t readily re-create the state of mind of our listeners. (…) There are, in fact, only two ways to beat the Curse of Knowledge reliably. The first is not to learn anything. The second is to take your ideas and transform them.
Expertise kan docenten dus in de weg zitten. De Plakfactor is belangrijk om ideeën die gecommuniceerd worden, te begrijpen.
e) Emotioneel
Zorg ervoor dat lerenden “geven” om de leerinhoud. Bijvoorbeeld door oorlogen te verbinden met persoonlijke verhalen. Zorg dat lerenden emoties voelen bij de inhoud. Simulaties, rollenspellen en virtual reality kunnen bijvoorbeeld emoties oproepen. De auteurs geven als voorbeeld de vraag waarom wiskunde belangrijk is. Daar kun je allerlei verhandelingen over houden. Maar je kunt ook stellen dat wiskunde mentaal gewichtheffen is waardoor je als advocaat, arts, architect etc beter in staat bent logisch na te denken.
f) Verhalen
Verhalen zijn de “stickiest ideas” ter wereld. Verhalen hoeven niet dramatisch te zijn om te blijven plakken, of vermakelijk. Zelfs op het gebied van accountancy kun je verhalen vertellen die lerenden bij blijven. Verhalen leiden ertoe dat mensen zich een voorstelling kunnen maken van datgene wat wordt verteld. Dit werkt als “mental stimulation”.
Stories are like flight simulators for the brain.
De auteurs adviseren om de elementen van de Plakfactor als een checklist te gebruiken. Zij vatten hun ideeën aan het eind van het artikel samen en nemen hun hoed af voor het werk van docenten.
Onderstaande video gaat in ruim acht minuten in op De Plakfactor:
This content is published under the Attribution 3.0 Unported license.
Geef een reactie