De meerwaarde van ICT voor onderwijs, opleiden en leren (deel 2)

ICT kan leren effectiever, efficiënter en aantrekkelijker maken. In een aantal blogposts zet ik op hoofdlijnen op een rij hoe dat gerealiseerd kan worden. In deze blogpost licht ik toe hoe ICT de leeromgeving van lerenden kan vergroten, en hoe ICT krachtige leeromgevingen kan faciliteren.

Gisteren ben ik in deel 1 ingegaan op de meerwaarde die ICT kan hebben voor flexibilisering van onderwijs, opleiden en leren. ICT echter ook positief van invloed zijn op de kwaliteit van onderwijs, opleiden en leren. En wel op twee manieren.

ICT vergroot de leeromgeving van lerenden

Dankzij ICT doorbreek je de muren van de school. Met internet beschikken we over een enorm en zeer divers scala aan bronnen. Zó veel dat we zelfs moeite hebben om door de bomen het bos te zien. Dat geldt ook voor het aantal personen waarmee we kunnen communiceren en het aantal applicaties waarover we kunnen beschikken om te leren. De hoeveelheid informatie, interacties en applicaties doen een groot beroep op bekwaamheden op het gebied van ‘digitale geletterdheid’. Maar ze leiden er in elk geval toe dat we over bronnen kunnen beschikken, waar we zonder internet geen of veel moeilijker toegang toe hadden.
Dat geldt ook voor cursussen. Ik heb in 1997 mijn eerste online cursus bij een onderwijsinstelling in de VS gevolgd. Vandaag de dag kunnen we zelfs deelnemen aan massive open online courses of de vrij toegankelijke leerinhouden binnen eigen cursussen gebruiken.
Tenslotte kunnen we als lerende veel gemakkelijker zelf het initiatief nemen om te leren, zonder tussenkomst van een organisatie (Do It Yourself-learning). We kunnen sociale media gebruiken voor de constructie van een ‘leernetwerk’ of applicaties als een RSS feedreader en Twitter inzetten om up to date te blijven op ons vakgebied. Mijn weblog is al vele jaren mijn belangrijkste leertechnologie.

ICT faciliteert krachtige leeromgevingen

Dankzij ICT is de gereedschapskist van docenten, opleiders en lerenden fors uitgebreid. We beschikken over tal van leertechnologieën die lang niet altijd oorspronkelijk voor leren bedoeld waren. Ik heb het net gehad over het gebruik van sociale media voor ‘informeel leren’. Andere voorbeelden zijn

• Elektronische leeromgevingen bevatten tal van functionaliteiten voor tijd- en plaatsonafhankelijke leren.
• Serious games en simulaties waarbij je de werkelijkheid in een veilige situatie kunt benaderen, en gedrag van lerenden kunt monitoren.
• Het gebruik van online video voor het presenteren van authentieke cases, voor het demonstreren van vaardigheden, voor het illustreren van concepten, voor het geven van instructies (die lerenden in eigen tempo kunnen bestuderen), voor ’story telling’ en voor het creëren van producten door lerenden.
• Het gebruik van student response systemen voor het in kaart brengen van voorkennis, het peilen van meningen, het checken van begrepen uitleg of het betrekken van ’stille’ lerenden bij de les. Met behulp van deze applicaties kun je hoorcolleges of lessen meer interactief en activerend maken wat de effectiviteit ten goede komt.
• Het gebruik van zelftoetsen waarmee lerenden kunnen kijken welke kennis zij hebben over een bepaald onderwerp, en waarbij zij geautomatiseerde feedback kunnen krijgen.
• Het verzorgen van online begeleiding via toepassingen als Facetime, Skype of Google Hangout.
• Het gebruik van applicaties zoals Padlet of Mindmeister ten behoeve van brainstormen.
• Het gebruik van applicaties waarmee lerenden creatieve producten kunnen maken, zoals digitale kranten of posters.

De effectiviteit van deze toepassingen hangt voor een groot deel af van de wijze waarop deze leertechnologieën worden ingezet. Je kunt ICT namelijk ook zodanig inzetten dat het ten koste van de kwaliteit van het onderwijs gaat. Het maken van aantekeningen met een laptop blijkt bijvoorbeeld dikwijls minder effectief te zijn dan het maken van aantekeningen op papier. Dat komt omdat lerenden in het laatste geval eigen woorden gebruiken, en met een laptop eerder geneigd zijn uitleg letterlijk over te nemen. Het heeft dus te maken met de wijze waarop de laptop wordt ingezet.

Het effectief inzetten van ICT doet dus een beroep op bekwaamheden van docent, opleider en lerende (digitale studievaardigheden).

Zie ook De meerwaarde van ICT voor onderwijs, opleiden en leren (deel 1).

This content is published under the Attribution 3.0 Unported license.