Als we denken aan trends op het gebied van e-learning, dan hebben we het meestal over ‘mixed reality’, artificiële intelligentie of learning analytics. In deze bijdrage wil ik echter ingaan op een ontwikkeling waar we mijns inziens wat al te gemakkelijk overheen stappen: synchroon online leren.
Bij synchroon online leren, leren we plaatsonafhankelijk maar wel op hetzelfde tijdstip. Voorbeelden van toepassingen zijn een virtual classroom, webinar of online masterclass. De meeste van deze applicaties – denk aan WebEx of Adobe Connect – kennen we al een groot aantal jaren. Tien jaar geleden konden we deze toepassingen helaas minder gemakkelijk gebruiken omdat ze nogal wat bandbreedte vragen. Ook maakten ICT-diensten dit niet altijd mogelijk, omdat er dan aanpassingen aan de firewall moesten worden aangebracht.
Laagdrempelig
Inmiddels is deze manier van leren laagdrempeliger geworden. Technologie voor videoconferencing stelt organisaties daardoor in staat om lerenden in contact te brengen met experts van buiten. Dankzij tools zoals Zoom of Vitero kunnen bedrijven kennis over nieuwe ontwikkelingen laten delen met werknemers. Toen ik bij de Open Universiteit werkte, heb ik zelf een aantal keren een online live sessie verzorgd over e-learning. We gebruikten Ustream in combinatie met chat, en hadden dikwijls 150 deelnemers in deze sessies.
Dankzij telepresence-robots kunnen lerenden op de werkplek coaching en feedback krijgen. Deze robot bestaat uit een tablet op wielen, met een videoconferencing applicatie. Verpleegkundigen in opleiding worden op die manier bijvoorbeeld op afstand begeleid.
Deze vorm van e-learning is uiteraard minder flexibel dan leren dat tijdonafhankelijk, plaatsonafhankelijk en in eigen tempo plaats kan vinden. Tegelijkertijd is dit nadeel, ook een voordeel.
Psychologische afstand
In 1997 heeft Michael Moore namelijk het fenomeen ‘transactional distance’ beschreven. Dit is de cognitieve en psychologische afstand tussen lerenden en docenten. Die ontstaan door de fysieke afstand. Deze afstand wordt verkleind door de tijdgebonden aard van synchroon online leren. Verder kan het expliciet inbouwen van interactie helpen deze afstand te overbruggen. Bij synchroon online leren kun je met elkaar spreken en chatten.
Garrisson en Anderson (2003) benadrukken onder meer het belang van social presence en teaching presence bij e-learning. Social presence is het vermogen van lerenden om zich door middel van communicatie sociaal en emotioneel uit te drukken. Teaching presence is het ontwerpen, faciliteren en helpen richting geven aan cognitieve en sociale processen zodat leerdoelen worden behaald. Dankzij het tijdgebonden karakter krijgen deze twee vormen van ‘aanwezigheid’ meer vorm bij synchroon online leren dan bij asynchrone vormen, onder meer dankzij de mogelijkheden om onmiddellijk feedback te geven.
Valkuil
Bij synchroon online leren is het wel van groot belang om lerenden betrokken te houden door zeer regelmatig peilingen te houden, opdrachten te geven en vragen te stellen. Het is een bekende valkuil om als inleider lang aan het woord te zijn. Lerenden hebben meer moeite om de aandacht vast te houden bij live online leren dan tijdens face-to-face bijeenkomsten. Dat komt ook omdat de docent minder goed in staat is om non-verbale signalen op te vangen. Veel applicaties voor virtual classrooms hebben gelukkig ingebouwde functionaliteiten voor interactie. Maar dan nog is een goed doordachte opzet van groot belang.
Synchroon online leren is m.i. dan ook een ontwikkeling met veel potentie. Net als veel trends, heeft ook deze ontwikkeling tijd nodig gehad om tot wasdom te komen. Dat stadium is nu inmiddels wel bereikt. Uiteraard zul je er nog steeds voor moeten waken niet in didactische valkuilen te trappen door deze manier van e-learning als passief leren vorm te geven.
Bronnen
- Garrison, D.R. & Anderson, T. (2003). E-learning in the 21st Century. A Framework for Research and Practice. London: RoutledgeFalmer
- Moore, M.G. (1997). Theory of transactional distance. In: Keegan, D. (ed.) (1997) Theoretical principles of distance education. London: Routledge, 22–38.
Deze bijdrage schreef ik oorspronkelijk voor de nieuwsbrief van e-learning.nl, april 2017.
This content is published under the Attribution 3.0 Unported license.
Geef een reactie