De effecten van interventies in het onderwijs

De Nieuw-Zeelandse hoogleraar John Hattie heeft een aantal jaren geleden een meta-studie uitgevoerd naar de effecten van onderwijsinterventies op leerprestaties. Onlangs heeft hij hierover een nieuw boek gepubliceerd. In What works in education – Hattie’s list of the greatest effects and why it matters vat Grant Wiggens de belangrijkste bevindingen samen. Ze vormen overigens geen recept voor ‘goed onderwijs’.

Hattie heeft honderden meta-onderzoeken geanalyseerd. Daarbij heeft hij ook gekeken naar de mate waarin een maatregel effect heeft. Volgens hem is sprake van een zogenaamd ‘scharnierpunt’ als een effect groter is dan .40.

In zijn nieuwe publicatie Visible Learning for Teachers: Maximizing Impact on Learning vertaalt Hatty zijn bevindingen naar planning en onderwijsproces. Wiggins schrijft hierover:

He provides a comprehensive set of checklists that reflect what best practice tells us we should consider in planning and teaching. And in an Appendix he provides a simple way for all teachers to gauge effect size of their teaching.

Vervolgens geeft Grant Wiggings een opsomming van de meest effectieve maatregelen. Daaruit blijkt o.a. dat de achtergrond van lerenden een realtief geringe impact heeft op de leerprestaties (juist daar heeft Hattie onder meer kritiek op gekregen). Wiggins waarschuwt daarom voor een bepaalde vorm van vooroordelen bij docenten, die een eigen leven kunnen gaan leiden:

It is thus high time that we call teacher fatalism about their ability to achieve gains with poor or unmotivated students what it is: unprofessional, passive, and cynical thinking that has no place in school.

Verder valt op dat zelf-assessment, formatieve beoordelingen en feedback belangrijke interventies zijn. De geloofwaardigheid en helderheid van de docent vormen ook belangrijke effecten. Tenslotte valt op dat zowel aanhangers van verschillende didactische benaderingen steun vinden in Hattie’s analyse. Dat komt, vermoed ik, doordat je je steeds rekenschap moet geven van de context waarin geleerd wordt (zoals de leerdoelen en doelgroep). Dat is ook één van de redenen waarom getwijfeld wordt aan de zinvolheid van dergelijke meta-studies. Je moet Hattie’s uitkomsten in elk geval niet klakkeloos kopiëren. Bovendien richt hij zich uitsluitend op leerprestaties, en niet op andere pedagogische opdrachten van het onderwijs.