ChatGPT Vloek en/of zegen voor het onderwijs? #cviov

Laat een reactie achter

Vandaag heb ik een keynote verzorgd tijdens de CvI-conferentie in Veldhoven. Ik ben ingegaan op ChatGPT vanuit het perspectief van de docent. Is ChatGPT dan een vloek of een zegen?

Ik houd me sinds eind 1995 bezig met internettechnologie. In deze bijna 30 jaar heb ik heel wat technologieën voorbij zien komen. Het internet zelf, sociale media, smartphones, enzovoorts. Ik heb echter nog nooit meegemaakt dat een technologie zoveel stof heeft doen opwaaien als ChatGPT. Misschien het wereld wijde web zelf. Alleen hadden we toen veel minder mogelijkheden om hierover te publiceren als nu. De eerste reacties waren vaak sceptisch en negatief. En ook nu lees je menige negatieve bijdrage, of kom je juist veel overdreven enthousiasme tegen. We blijken in elk geval slechte voorspellers te zijn van de impact van nieuwe technologie.

En toen was er dus ChatGPT. Deze generatieve AI-toepassing is de snelst groeiende applicatie ooit. Dergelijke toepassingen zorgen ervoor dat we -wat Amy Webb noemt- het tijdperk van ‘assistive computing’ betreden: de computer wordt meer dan een hulpmiddel maar gaat ons daadwerkelijk assisteren bij de uitvoering van tal van taken. ChatGPT is bijvoorbeeld instaat om onze werkzaamheden cognitief te versoepelen (‘cognitieve offloading; Sparrow, 2022). Bijvoorbeeld door emails te beantwoorden, samenvattingen te maken, memo’s mee te schrijven, enzovoorts. Ik schat dat ChatGPT mij ongeveer 30% aan tijd spaart.

Natuurlijk hebben applicaties als ChatGPT nog een flink aantal beperkingen. Eén van de ernstige beperkingen vind ik dat ontwikkelaars vanwege concurrentieredenen applicaties lanceren zonder dat zij de effecten ervan hebben getest. Generatieve AI-applicaties zijn echter sterk in ontwikkeling en verbeteren ook. De verschillen tussen ChatGPT 3.5 en 4.0 zijn bijvoorbeeld aanzienlijk.

Wat voor gevolgen hebben deze toepassingen voor werk?

In verleden was het zo dat automatisering er toe leidde dat arbeid verdween, banen werden gecreëerd en arbeid veranderde. Dit betrof vaak meer praktisch geschoold werk. Denk aan de zelfscan die een deel van de caissières heeft vervangen. Consultants van bureaus als McKinsey adviseerden automatisering door te voeren om werk efficiënter te maken. Toepassingen als ChatGPT zorgt er voor dat het werk van consultants zelf gaat veranderen. Dat geldt ook voor het werk van docenten.

ChatGPT zelf is al indrukwekkend, bijvoorbeeld als het gaat om het construeren van multiple choicevragen met antwoorden en feedback. Of als het gaat om het formuleren van instructietekst over het zelfde onderwerp op verschillende taalniveaus, of om het samenstellen van opdrachten. Je kunt daarnaast leerlingen met dyslexie ChatGPT laten gebruiken om complexe teksten te herformuleren.

De onderliggende technologie van ChatGPT zal echter in toenemende mate worden gebruikt binnen educatieve toepassingen, bijvoorbeeld voor toetsontwikkeling, het ontwerpen van leertrajecten of leerplannen, of voor het ontwikkelen van content. De Khan Academy gebruikt deze technologie zelf voor het geven van kwalitatief goede feedback en ondersteuning aan lerenden. Zij suggereren dat betaalbaar één-op-één onderwijs eindelijk onder handbereik komt.

Betekent dit het einde aan het lerarentekort? Volgens mij leiden deze aanpassingen tot veranderingen van werkzaamheden. Je hoeft als docent minder tijd te besteden aan het geven van feedback, het beoordelen of het ontwikkelen van onderwijs. Generatieve AI fungeert al assistent van docenten, maar gaat docenten net zo min vervangen als e-learning content dat heeft gedaan. Er zijn ook grenzen aan de mate waarin mensen geholpen willen worden door computers. De Japanse robot-wetenschapper Masahiro Mori stelt in zijn “Uncanny Valley” theorie dat er een punt is waarop een robot of een computerinterface te menselijk begint te lijken en daardoor afstotend kan werken of onbehagen veroorzaakt bij mensen. Mori stelde ook dat naarmate het uiterlijk van een robot echter steeds minder van een mens te onderscheiden is, de emotionele respons van mensen weer positief wordt en zelfs het niveau van de menselijke empathie benadert. Het is de vraag of ontwikkelingen zoals ChatGPT ooit dit punt bereiken.

Het gebruik van toepassingen zoals ChatGPT doet wel een beroep op andere vaardigheden van docenten. Vakkennis blijft belangrijk omdat je altijd de output van ChatGPT moet controleren. Wel zul je op een andere manier moeten beoordelen dan je wellicht gewend bent, door bijvoorbeeld andere typen vragen te stellen. Digitale geletterdheid van docenten wordt wel belangrijker. Daartoe behoort onder meer het bekwaam kunnen formuleren van opdrachten, de zogenaamde prompts, die je deze applicaties geeft. Je moet AI-toepassingen kennen omdat je met ze gaat samenwerken. Ook moet je transparant zijn in hoe je generatieve AI gebruikt omdat deze transparantie bijdraagt aan vertrouwen.
Toepassingen als ChatGPT zijn, ondanks de beperkingen, eerder een zegen voor docenten. Ze kunnen werkdruk verminderen en ze blijven een beroep doen op de professionele kennis van docenten. Er wordt wel een beroep gedaan op andere bekwaamheden, en werkzaamheden veranderen.

Ik had ChatGPT tenslotte de opdracht gegeven een dankwoord te genereren voor het publiek. De ‘Tone of Voice’ is overigens niet helemaal de mijne.

Mijn eerdere bijdragen over ChatGPT

This content is published under the Attribution 3.0 Unported license.

Delen

Geef een reactie

Je e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *