Boeken over leren en (t)e-learning

Je vindt hier een aantal relevante boeken over en ten behoeve van technology enhanced learning. De eerste twee boeken heb ik zelf geschreven. De overige boeken staan op naam van de auteur.


Rubens, W. (2013). E-learning. Trends en ontwikkelingen. Middelbeers: Uitgeverij Innodoks.
In dit boek beschrijf ik de belangrijkste trends en ontwikkelingen, op basis van de blogposts die ik in de loop der jaren heb geschreven. Meer informatie?


Leeuwe, M. de & Rubens, W. (2015). Social learning en leren met sociale media. Groningen: Noordhoff Uitgevers. 116 pagina’s. ISBN boek: 9001865917
Half juni 2015 is het boek “Social learning en leren met sociale media” verschenen, dat ik samen met Marcel de Leeuwe heb geschreven. We hebben dit boek geschreven op verzoek van de redactie van de Hoger Onderwijs Reeks van Noordhoff Uitgeverij. Meer informatie?


Anderson T. en Elloumi, F. (ed.) (2004). Theory and Practice of Online Learning. Athabasca: Athabasca University.
Een zeer uitgebreid boek over e-learning. Het boek kent de volgende onderdelen:
– Role and Function of Theory in Online Education Development and Delivery
– Infrastructure and Support for Content Development
– Design and Development of Online Courses
– Delivery, Quality Control, and Student Support of Online Courses
Het boek kan gratis gedownload worden.


Baars, G.J.A., Wieland-Verkuijl, A., Folkert Deinum, J. Van de Ven, M.J.J.M., D’haese, Y.L.G. en Van der Linde, E.M. (2008) Digitale didactiek: praktische stappenplannen voor het gebruik van ICT in het hoger onderwijs. Den Haag: Lemma.
Dit boek gaat in op didactische en organisatorische vragen ten aanzien van de inzet van ICT in het onderwijs. De auteurs besteden uitvoerig aandacht aan ICT binnen diverse fasen van onderwijsontwikkeling en -uitvoering.
Lees een uitgebreide recensie.


Bonk, C. en Zhang, K. (2008). Empowering Online Learning: 100+ Activities for Reading, Reflecting, Displaying, and Doing. San Francisco, CA: Jossey-Bass.
Lees mijn recensie.


Bruyckere, P. de, Kirschner, P.A. & Hulshof, C.D. (2015). Urban Myrths about Learning and Education. London: Elsevier


Christensen, C., Horn. M en Johnson, C. (2008). Disruptive Class. New York: McGraw Hill.
De auteurs stellen dat onderwijsvernieuwingen tot dusver vooral ‘duurzaam’ van aard zijn geweest. Slechts weinig onderwijsinnovaties richten zich op noodzakelijke systeemvereanderingen, die noodzakelijk zijn voor daadwerkelijk beter onderwijs en betere leerresultaten voor alle lerenden.Zo hebben de miljoenen investeringen in ICT volgens Christensen cs niet echt geleid tot ander onderwijs (lerende-gecentreerd). Zij spreken van “cramming computers in schools” (p. 81). Daarom pleiten zij voor ontwrichtende (disruptive) innovaties die buiten bestaande systemen om moeten worden gerealiseerd, en niet er binnen.
Lees ook mijn recensie.


Clark, R.C. & Mayer, R. E. (2008). E-learning and the Science of Instruction. San Francisco: Pfeiffer.


Collison, G., Elbaum, B., Haavind, S. en Tinker, R. (2000). Facilitating online learning. Effective Strategies for Moderators.  Madison: Atwood Publishing.


Cross, J. (2015). Real Learning. The missing manual for do-it-yourself learners. Berkeley: Internet Time Group Press.
Professionals zijn in toenemende mate zelfverantwoordelijk voor hun eigen leren en ontwikkelen. Veel professionals weten echter niet hoe zij die zelfverantwoordelijkheid kunnen invullen, hoe zij dit moeten doen.
Lees ook mijn recensie.


Van Dam, N. (2004). The e-learning fieldbook. Implementation lessons and case studies from companies that are making e-learning work. New York: Mc Graw Hill.
Van Dam laat je kennis maken met de manier waarop bedrijven en onderwijsorganisaties e-learning hebben ingevoerd. Het eerste deel bevat een reflectie op de eerste ‘e-learning golf’ (wat werkt, wat werkt niet). Deel twee bestaat uit beschrijvingen van  25 praktijkcasussen (inclusief ‘lessons learned’).


De Clerq, I. (2017). Social technologies in business. Connect. Share. Lead. Brugge: die Keure Professional Publishing. Zie ook mijn bespreking.


Dron, J. (2023). How Education Works. Teaching, Technology, and Technique. Atabasca: AU Press. In deze bundel beschouwt Jon Dron onderwijs, leren en onderwijzen door een technologische lens die zich richt op de rol die we spelen in technologieën, van taal en pedagogie tot computers en regelgeving. Dron beschrijft hoe onderwijsmensen technologie, onderwijs en hun relatie kunnen begrijpen om de onderwijspraktijk te verbeteren.


Garrison, D.R. en Anderson, T. (2003): E-learning in the 21th Century. A framework for research and practice. London/New York: RoutledgeFalmer.
De Canadese onderzoekers Garrison en Anderson willen met deze publicatie lezers grip helpen krijgen op de ontwikkeling van e-learning in het hoger onderwijs. Centraal in hun boek staat het “community of inquiry” model. In deze “gemeenschap” zijn studenten in staat verantwoordelijkheid te nemen voor hun eigen leren. Leren vindt dan plaats via “negotiating meaning, diagnosing misconceptions, and challenging accepted beliefs”(p. 27).
Lees een uitgebreidere bespreking!


Geffen, S. van (2014). Gamification in de klas. Den Bosch: School van de Toekomst. Mijn recensie.


Hart, J. (2015). Modern Workplace Learning. A Resource Book for L&D. London: Centre for Learning & Performance Technologies.


Hattie, J. (2009). Visible Learning. A Synthesis of Over 800 Meta-Analyses Relating to Achievement. New York: Taylor & Francis Ltd


Hubbard, R. (2013). The Real Useful eLearning Instruction Manual. Chichester: Wiley.


Koning, P. (2015). Mediawijsheid in de klas. Den Bosch: School van de Toekomst. Lees mijn reflectie.


Masie, E. (red.) (2004). 701 e-learning tips. Saratoga Springs: Masie Center.
Het Masie Center heeft meer dan zevenhonderd tips verzameld over de invoering van e-learning binnen organisaties. Deze tips hebben ze geredigeerd en gerubriceerd. Het resultaat is een gratis boek van 140 pagina’s (PDF-bestand). Je vindt hier in tips voor beginners en gevorderden. Bijvoorbeeld over het introduceren van e-learning of over het selecteren van tools.


Mooijman, E., Rijken, J. en Dam, N. van (2018). Handboek Leren en Ontwikkelen in Organisaties. Groningen|Utrecht: Noordhoff Uitgevers (5e druk).


O’Neill, G. Moore, C. en McMullin, B. (2005). Emerging issues in the practice of University Learning and Teaching. Dublin: All Ireland Society for Higher Education (Creative Common Licensie).
“The collection explores a range of the current theory to practice learning and teaching issues in Higher Education in the Republic of Ireland. It is written for the new to competent Lecturer in Higher Education who is dealing with teaching and learning issues on a daily basis. (…) The book is (…) presented in three parts to deal with different aspects of learning and teaching in higher education:
• Part 1: Working in the Changing World of Learning and Teaching in Higher Education
• Part 2: Moving the Focus from Teaching to Learning
• Part 3: Developing and Growing as a University Teacher.


Rosenberg, M. (2001). e-Learning: strategies for delivering knowledge in the digital age.New York: McGraw-Hill
Eén van de eerste veel omvattende boeken over e-Learning. Gaat onder meer in op de relatie tussen kennismanagement en e-Learning. As je je meer verdiept in dit boek, valt wel het globale karakter op.


Rossett, A. (2002). The ASTD e-learning handbook. Best practices, strategies, and case studies for an emerging field. New York: McGraw-Hill.
De ondertitel dekt de lading goed. Dit omvangrijke boek bevat een groot aantal interessante artikelen, die ook prima afzonderlijk te lezen zijn.


Rubens, W., Tjepkema, S., Poell, R., Wagenaar, S., Dekker, H. (red.) (2003). E-learning: meerwaarde of meer van hetzelfde? HRD Thema, jaargang 4, nr. 3. Deventer: Kluwer.
Een bundel met artikelen, onder meer over digitale didactiek (Robert-Jan Simons), het ontwikkelen van een e-learning strategie (Harm Weistra), computer supported collaborative learning (Paul Kirschner e.a.) en blended learning (Kas Burger).  Ik ben natuurlijk niet objectief, maar dit themanummer is absoluut de moeite waard.


Salmon, G. (2000). E-Moderating: The Key to Teaching and Learning Online. London: Kogan Page
Dit boek biedt een goed inzicht in en overzicht van e-learning vanuit het perspectief van de docent: het modereren van online cursussen. De auteur gaat in op competenties die een e-moderator nodig heeft. Ook geeft zij veel nuttige aanwijzingen en tips.


Schenning, J. Simons, R-J en Besieux, T. (2016). Mensenorganisaties: 24 evoluties onder de loep. Weet wat er speelt bij strategisch HRD. Zaltbommel: THEMA


Schunk, D.H. (2012). Learning Theories. An Educational Perspective. Boston: Pearson.


Sloep, P., Klink, M. van der, Brouns, F., Bruggen, J. van & Didderen, W. (2011). Leernetwerken. Kennisdeling, kennisontwikkeling en de leerprocessen. Houten: Bohn, Stafleu Van Loghum. Lees mijn bespreking.


Slobbe, P. van & Ast, M. van (2016). Kleppen dicht. Effectief leren met ICT. Huizen: Uitgeverij Pica. Lees mijn bespreking.


SURFnet (2016). SURF Trendrapport 2016. Hoe technologische trends Onderwijs op Maat mogelijk maken (pdf). Utrecht: SURFnet


Surma, T., Vanhoyweghen, K., Sluijsmans, D., Kamp, G.,  Muijs, D. & Kirschner, P.A. (2019). Wijze Lessen. Twaalf bouwstenen voor effectieve didactiek. Meppel: Ten Brink Uitgevers.
Lees mijn recensie. Lees hoe je deze bouwstenen kunt versterken met leertechnologie.


Taylor, D.H. (2017). Learning Technologies in the Workplace. How to Successfully Implement Learning Technologies in Organizations. London: Kogan Page
Lees mijn recensie.


Wolf, H. de (1998). Toekomstgericht onderwijs en het gebruik van informatie- en communicatietechnologie. Alphen aan de Rijn: Samsom Uitgeverij/Prommitt.
De auteur geeft terecht aan dat ICT een middel is, maar daarom nog niet neutraal. De inzet van ICT binnen het onderwijs heeft onder meer grote gevolgen voor taken en verantwoordelijkheden, de organisatie en de inrichting van leerprocessen. Vooral interessant on terug te blikken hoe twintig jaar geleden over dit onderwerp werd gedacht.

This content is published under the Attribution 3.0 Unported license.

Delen