Bespreking ‘Op de schouders van reuzen’

Onlangs is ‘Op de schouders van reuzen. Inspirerende inzichten uit de cognitieve psychologie voor leerkrachten‘ verschenen. Paul Kirschner, Luce Claessens en Steven Raaijmakers bespreken hierin 24 kernartikelen over leren en doceren, afkomstig uit de cognitieve psychologie.

Het gaat hierbij om Engelstalige wetenschappelijke artikelen uit de periode 1960-2013, die kernachtig worden beschreven en in vijf rubrieken zijn geordend. De auteurs hanteren per artikel de volgende indeling:

• Introductie (het belang van het artikel).
• Het idee (waar gaat het over?).
• Inzichten op basis van onderzoek. Daarbij gaat het ook om onderzoek dat anderen naar het idee hebben uitgevoerd.
• Implicaties voor het onderwijs.
• Tips voor in de klas.

Daarnaast bevat elk artikel de belangrijkste punten ‘om in te lijsten’, plus aanvullende bronnen (zoals video’s).

Hoofdstuk 25 bevat bovendien tien didactische hoofdzonden (de befaamde ‘urban legends‘ oftewel onderwijsmythes), terwijl het afsluitende hoofdstuk 25 inzichten uit het voorgaande samenvat. Voorbeelden zijn:

• Om goed te presteren en gemotiveerd te blijven heeft een leerling vertrouwen nodig in eigen kunnen. Dit vertrouwen groeit door succeservaringen bij taken op eigen niveau en een nadruk op persoonlijke vooruitgang.
• Leren wordt niet bepaald door wat de leerkracht aanbiedt, maar door wat leerlingen ermee doen. Door leerlingen opdrachten te geven of vragen te stellen, kun je hun  leeractiviteiten sturen en bevorderen.

De auteurs starten met de bespreking van Benjamin Bloom’s artikel over het “2 sigma problem“. Vanwege het relatief grote aandeel statistiek tevens waarschijnlijk het meest lastig te lezen artikel. Ze eindigen met de bijdrage van David Wood, Jerome Bruner en Gail Ross over de rol van docenten bij de begeleiding van beginnende lerenden. Andere bijdragen zijn bijvoorbeeld John Sweller’s artikel over de cognitive load theory, Barry Zimmerman’s inzichten over zelfgestuurd leren of de impressie van “Situated cognition and the culture of learning” van John Brown, Allan Collins en Paul Duguid.

Paul Kirschner, Luce Claessens en Steven Raaijmakers zijn er wat mij betreft prima in geslaagd om diverse belangrijke inzichten uit de cognitieve psychologie toegankelijk te maken voor (aankomende) docenten. De praktijkvoorbeelden hebben betrekking op het primair onderwijs. Dat is ook de belangrijkste doelgroep van de auteurs. De financiers van de uitgave richten zich ook op het PO.

Veel inzichten zijn naar mijn mening ook van belang voor andere onderwijssoorten en L&D.

De uniforme opbouw met de implicaties voor het onderwijs, tips en de punten ‘om in te lijsten’, draagt in hoge mate bij aan de toegankelijkheid van de inzichten uit de cognitieve psychologie.

Lerarenopleidingen en docenten kunnen meer van dit type publicaties gebruiken. Ik herken namelijk de behoefte waar Kirschner, Claessens en Raaijmakers in proberen te voorzien: abstracte, Engelstalige, inzichten voor een breder publiek beter bereikbaar maken. Ik probeer dat met mijn weblog ook te doen (vooral als het gaat om technology enhanced learning; ik bedoel: technologie ondersteund leren).

Verder vind ik het mooi om te zien hoe actueel inzichten uit 1960 of 1985 nog zien. De auteurs onderstrepen hiermee dat bepaalde kennis helemaal niet snel verouderd.

Heb ik dan geen kritische kanttekeningen? Jawel.

• De manier waarop de artikelen zijn geselecteerd is nogal ‘opinie-gedreven’. De auteurs geven aan dat de selectie niet gebaseerd is op wetenschappelijk onderzoek, en dat zij met gemak een tweede boek hadden kunnen schrijven. Zij stellen  dat zij niet alleen naar de eigen voorkeuren hebben gekeken, maar ook via Twitter de vraag hebben gesteld welke artikelen besproken moesten worden. Allen verkeren Paul Kirschner cs op Twitter mogelijk ook in een bepaalde ‘bubbel’.
  Bij een dergelijke aanpak had ik bijvoorbeeld een divers samengestelde groep experts geraadpleegd. Ik zou ook meer terughoudend zijn geweest om twee artikelen waarvan ik zelf hoofdauteur ben, in een lijst van 24 kernartikelen op te nemen.
• Ik mis een overzicht van de besproken artikelen, zodat je in één oogopslag kunt zien welke artikelen worden besproken.
• Ik ben kleine onzorgvuldigheden tegengekomen, zal een verwijzing naar een tabel die op een andere pagina blijkt te staan (hoofdstuk 24).

Kirschner, P.A., Claessens, L. en Raaijmakers, S. (2018). Op de schouders van reuzen. Inspirerende inzichten uit de cognitieve psychologie voor leerkrachten. Meppel: Ten Brink Uitgevers. 162 pagina’s, softcover, ISBN 978 907 786 6504.

This content is published under the Attribution 3.0 Unported license.