Bespreking Nederlandstalig whitepaper 21st Century Skills

Onlangs is een Nederlandstalig whitepaper over ’21st Century Skills’ verschenen. Een goed initiatief, al plaats ik bij de inhoud wel enkele kanttekeningen.

Een direct message van Frank van de Oetelaar een deze blogpost van Willem Karssenberg prikkelden mij vanochtend om het beknopte Nederlandstalige whitepaper over de bekwaamheden van de 21ste eeuw in het onderwijs te lezen. Deze term heeft volgens auteur Frank van den Oetelaar betrekking op een samenhangend geheel van vaardigheden dat nodig is om in de huidige samenleving te kunnen functioneren. Hij houdt de Engelstalige terrm, 21st Century Skills, aan omdat deze “overal ter wereld” wordt gebruikt.

In het eerste hoofdstuk gaat Frank in op de aanleiding, de urgentie, voor deze nieuwe set aan bekwaamheden. De kennissamenleving, die mede vorm krijgt als gevolg van de adoptie van ICT, vraagt om andere bekwaamheden van burgers. Helaas besteedt hij hierbij ook aandacht aan de mythe van de “digital natives” (wat Pedro den Bruyckere in een reactie ook terecht bekritiseert). Toch bizar hoe zo’n inmiddels allang door onderzoek achterhaald fenomeen steeds terugkeert in publicaties. Het spreekt zeker tot de verbeelding.

Deze kritiek laat onverlet dat de post-industriële netwerksamenleving inderdaad een beroep doet op andere bekwaamheden of competenties dan de industriële samenleving.

Vervolgens gaat Van den Oetelaar in op de te onderscheiden 21st Century Skills. Hij memoreert daarbij aan een aantal modellen (o.a. van Kennisnet en het Partnership for 21st Century Skills). Vervolgens werkt hij deze uit in te ontwikkelen vaardigheden. De omschrijvingen baseert hij op waarneembare leeractiviteiten van lerenden in leerprocessen.

Een aantal zaken valt mij hierbij op:

• De onderscheiden modellen hebben slechts deels betrekking op bekwaamheden van de 21ste eeuw. Het is mij niet duidelijk waarom hij op de website (niet in het whitepaper zelf) de taxonomie van Bloom als enige model rond ‘inzichten in leren’ presenteert, en Vier in Balans als enige implementatiestrategie.
• Hij beperkt zich tot ‘vaardigheden’, terwijl ‘skills’ eigenlijk vertaald zouden moeten worden met ‘bekwaamheden’ of ‘competenties’. 21st Century Skills hebben ook te maken met kennis en houding (denk aan ICT-geletterdheid). Dit wordt bijvoorbeeld duidelijk bij ‘ICT gebruik voor leren’. Dat gaat verder dan ICT-vaardigheden (denk aan mediawijsheid).
• De auteur is selectief met het overnemen van ‘vaardigheden’ uit de gepresenteerde modellen. ‘Kritisch denken’ komt bij Kennisnet en het Partnership for 21st Century Skills terug, maar niet in Frank’s overzicht. Terwijl hij ‘kennisconstructie’ wel door Frank als ‘vaardigheid’ uitwerkt, terwijl dit in geen van de modellen aan de orde komt. Een verantwoording ontbreekt.
• De beschreven vaardigheden maken duidelijk hoe hier in het onderwijs aandacht aan kan worden besteed. Wel vraag ik me af of het “afronden van een taak zonder instructies over de te volgen aanpak” in alle gevallen een effectieve manier is om problemen te leren oplossen.

In het laatste deel van het whitepaper gaat de auteur in op een onderwijsparadigma waarbinnen bekwaamheden van de 21ste eeuw ontwikkeld kunnen worden. Hij laat in het midden of je deze bekwaamheden binnen het bestaande onderwijs kunt integreren, of dat een ander onderwijssysteem nodig is. In elk geval zijn onderwijsveranderingen nodig, schrijft Frank. Hij gaat hier niet echt diep in, waardoor hij wat in algemeenheden blijft hangen. Zoals:

Daarbij dient allereerst aandacht besteed te worden aan visieontwikkeling om de te volgen koers te kunnen bepalen. Aan de hand daarvan kan het curriculum worden aangepast of worden herontworpen. Vervolgens is het van belang te werken aan de deskundigheid van leerkrachten en/of docenten.

Wellicht kan een whitepaper ook niet verder gaan.

Ik vind het belangrijk om bekwaamheden van de 21ste eeuw voor en binnen het onderwijs te concretiseren. Frank van den Oetelaar geeft daar samen met mede-initiatiefnemer Henk Lamers een aanzet toe. Dat is positief. Ik ben benieuwd naar de verdere uitwerking.