Lerenden activeren bij online leren

Als je ICT voor leren inzet, zul je waarschijnlijk extra je best doen om lerenden te activeren. Want actief leren is belangrijk voor het behalen van leerresultaten. Wat kun je doen om lerenden te activeren om online te leren.

Bij het actief leren moet je niet alleen denken aan een sociaal proces, maar ook aan een cognitief proces. Het gaat dus ook om activiteiten die de grijze massa aan het werk zetten.

Niels Maes heeft een blog post geschreven naar aanleiding van een werkbijeenkomst over het activeren van studenten in de online leeromgeving. Hij vat in deze bijdrage belangrijke aandachtspunten samen, waarbij hij geen volledigheid nastreeft. Ik zal er mijn opmerkingen meteen bij plaatsen (cursief), en een en ander toevoegen.

Bespreek met elkaar wat je van elkaar mag verwachten ten aanzien van online samenwerken.
Maak dus afspraken over het gebruik van de leeromgeving, en geef als docent het goede voorbeeld. Daarbij hoort ook het maken van afspraken over welk medium je waarvoor gebruikt.
Dit punt sluit nauw aan bij mijn pleidooi voor digitale studievaardigheden. Lerenden moeten echt leren hoe zij effectief online kunnen leren, net zo goed als docenten moeten weten hoe zij leertechnologie kunnen gebruiken voor instrueren, begeleiden en beoordelen.

Werk opdrachtgestuurd.
Opdrachten zetten aan tot leren. Belangrijk bij ‘blended learning’ is wel dat het gebruik van de elektronische leeromgeving geïntegreerd is binnen die opdrachten.
Het werken met opdrachten is inderdaad ook belangrijk. Let daarbij vooral op de kwaliteit van de opdracht. Niet elke opdracht is ‘activerend’. Opdrachten moeten betekenisvol zijn, en bij voorkeur gebruik maken van gegevens van lerenden (zoals een casus). Lerenden moeten verder werken aan een concreet product, en de opdracht het liefst toe kunnen passen in de eigen praktijk. Het gebruik maken van actualiteit werkt ook goed.

Investeer in groepsbinding, mede ten behoeve van het vergroten van interactie.
Groepsbinding is ook van belang. Dat doe je bijvoorbeeld via een online profiel, door online kennis te maken en door gebruik te maken van ruimte voor niet-taakgebonden communicatie. Verder kunnen live online sessie ook bevorderend werken. Bij blended learning kun je uiteraard ook groepsbijeenkomsten gebruiken om groepsbinding te bevorderen. Daarnaast is het creëren van een open klimaat, waarin bijvoorbeeld fouten gemaakt mogen worden, belangrijk voor groepsbinding.

Gebruik de ELO ook in de les (bijvoorbeeld om in te gaan op openstaande vragen).
Integratie binnen het curriculum vind ik belangrijker, dan een ELO tijdens een les gebruiken. Het kan zinvol zijn, maar hoeft m.i. niet persé. Wel als je de ELO introduceert. Verder kun je andere leertechnologieën tijdens de les inzetten ten behoeve van activerende didactiek. Student response systemen zijn  daar voorbeelden van.

Wees transparant over wat je doet en laat ook zien dat je zelf leert.
Daar kan ik me in vinden. Goed voorbeeld doet goed volgen. Maak bijvoorbeeld ook gebruik van de deskundigheid van lerenden.

Modereer doelgericht.
Niels refereert hierbij naar fases in online participatie (niet- bezoek-bezoek-gebruik-leeractiviteiten).
Je kunt dat volgens hem bevorderen door er voor te zorgen dat er altijd wat nieuws te vinden is binnen de leeromgeving, door te zorgen voor een overzichtelijke omgeving, of door een onderscheid te maken tussen typen vragen (inhoudelijk, technisch, organisatorisch, procesmatig). Het scheppen van heldere verwachtingen, en het online scheppen van een band met lerenden maken daar ook deel van uit:

Geef studenten het gevoel dat ze online gezien worden, bijvoorbeeld door af en toe een compliment te plaatsen of door terug te koppelen hoe het loopt.

Bij de indeling in fases moet ik denken aan het 5 stages model van Gilly Salmon. Ik kan me wel vinden in Niels’ aanbeveling.

Zorg voor afstemming binnen het team over het gebruik van de leeromgeving.
Helemaal mee eens. Je opereert niet op een eiland. Maak bijvoorbeeld gebruik van een zelfde template voor een op hoofdlijnen vaste structuur.

Gebruik de leeromgeving om zelf beter begrip te krijgen van lerenden ook belangrijk volgens nieuws.
Niels refereert hierbij aan het gebruik van enquêtetools binnen een leeromgeving, om evaluaties te houden.
Je kunt ook in toenemende mate gebruik maken van data die lerenden in de ELO genereren. 

Aanvullingen

Verder ben ik voorstander van afwisseling in leeractiviteiten (online en offline). Werk bijvoorbeeld ook met zelftoetsen, blog opdrachten, discussie opdrachten, peer feedback, samenwerkingsopdrachten en individuele opdrachten. Tenslotte wil ik wederom een warm pleidooi houden voor feedback. Dat motiveert ook. Bij zelftoetsen kun je bijvoorbeeld gebruik maken van automatische feedback.