Wat maakt onderwijs effectief?

BBC Radio heeft eind augustus een bijna half uur durend interview uitgezonden met hoogleraar John Hattie. Hattie is binnen het onderwijs zo’n beetje wereldberoemd vanwege zijn baanbrekende meta-studie naar effectief onderwijs. Wat zijn belangrijke wetenswaardigheden?

Hattie gaat in het vraaggesprek onder meer in op de vraag op basis waarvan ouders een school voor hun kinderen kiezen. Ouders gaan uit op wat ze zien. Ouders kiezen scholen, geen docenten. En juist docenten maken het verschil.

Verder staat Hattie onder meer stil bij de omvang van klassen. In kleine klassen kunnen lerenden meer aandacht krijgen, maar dat wil niet zeggen dat het ook gebeurt. De omvang van klassen op de kwaliteit van het onderwijs is gering, omdat docenten de manier van lesgeven niet veranderen.

Hij stelt ook dat nieuwe scholen vaak tijdelijk hoog scoren, en dat het er om gaat dat goed leiderschap de kwaliteit van de docenten moet beïnvloeden.

Huiswerk maakt volgens hem geen verschil uit. Maar dat ligt aan de aard van het huiswerk. Huiswerk zou gericht moeten zijn op het versterken van het leren. Extra curriculair werken is ook belangrijk, mits het gericht is op het versterken van leren.

Het groeperen van lerenden in bijvoorbeeld homogene leeftijdsgroepen heeft geen effect op de kwaliteit. Het zijn excellente docenten die in staat zijn binnen heterogene groepen te differentiëren. Daarnaast is het van belang dat lerenden actief aan de slag gaan met leerstof.

Docenten hebben passie voor onderwijs en stralen dat ook. Zij hebben ook hoge verwachtingen van lerenden. Hogere verwachtingen dan lerenden zelf hebben. Docenten moeten daarbij niet zeggen ‘doe je best’. Je moet er vooral voor zorgen dat lerenden hoge verwachtingen hebben, en plezier hebben in het leren.

Bij verdiepend leren zullen lerenden actiever moeten zijn dan docenten. Bij de introductie van een nieuw onderwerp kun je bijvoorbeeld best een inleiding verzorgen.

Het gaat om de collectieve impact, niet om de individuele docent. Docenten zouden gezamenlijk in gesprek moeten gaan over de impact van leren. Maar daar wordt binnen scholen bijna niet over gesproken.

Hattie vindt Aziatische scholen intrigerend zijn. Zij leggen de nadruk op de relatie tussen succes en prestaties, niet op veronderstelde bekwaamheden. Deze scholen kijken ook naar sociale motivatie: leren omdat je omgeving dat belangrijk vindt. In games zie je die principes ook terug, meent Hattie. Hij vindt echter ook dat de wijze waarop Aziatische scholen selecteren, ronduit ‘wreed’ is.

Hattie heeft tenslotte ook een advies voor de overheid: stop het verzamelen van cijfers. Kijk naar de groei van scholen. Focus je niet op wat niet werkt, maar vooral op de expertise van docenten.

Kortom: de kwaliteit van het onderwijs wordt vooral veroorzaakt door een collectief van excellente en gepassioneerde docenten. Zij maken het verschil. Niet de individuele, gewone’, docent.