Hoe kun je ‘social presence’ bij online leren bevorderen?

'Social presence' wordt vaak gezien als één van de belangrijke elementen bij succesvol online leren. Daarbij gaat het om een creëren van een leerklimaat waarin lerenden het gevoel hebben 'er niet alleen voor te staan'. Hoe kun je social presence bevorderen?

Phylise Banner besteedt aandacht aan hoe je ervoor kunt zorgen dat lerenden binnen online omgevingen actief leren met content, docenten en met mede-lerenden. Zij stelt dat je daarvoor moet investeren in een open en uitnodigende setting (social presence). Volgens haar draagt interactie er toe bij dat lerenden zich thuis voelen.

Ik haal de volgende aanbevelingen uit haar bijdrage.

• Heet deelnemers welkom, nodig uit tot deelname en benadruk het open karakter.
• Laat zien dat je als docent ook aanwezig bent en dat je lerenden kunt helpen bij het gebruik van de omgeving, en het leerproces.
• Zorg ervoor dat lerenden zichzelf zonder risico kunnen uitdrukken.
• Creëer een ice breaker activiteit die gericht is op kennismaking en zorg er ook voor dat jij jezelf ook voorstelt (interesses, hobbies, enzovoorts).
• Laat zien waarom jij enthousiast bent over een bepaald onderwerp en deel je expertise. Dat schept een 'sense of trust' die voorwaardelijk is voor betrokkenheid.
• Bouw rustmomenten in. Geef lerenden ook de kans te participeren. Je kunt via een tussentijdse peiling bijvoorbeeld nagaan hoe lerenden tegen het leerproces aankijken. Een andere optie is het gebruik van ruimtes waarin subgroepen met elkaar kunnen converseren over het verloop.
• Bevorder dat lerenden feedback geven op het leerproces. Organiseer daar eventueel aparte feedbackmomenten voor (als vervolg op leeractiviteiten).
• Ga expliciet na waarom sommige deelnemers 'achterover leunen' en niet actief participeren. Zij kunnen daar verschillende redenen voor hebben, waar jij desgewenst op in kunt spelen. Draag er in elk geval aan bij dat lerenden aan het eind van het online leren het gevoel hebben hun leerbehoeften te hebben bevredigd.
• Besteed aandacht aan de afsluiting van de online leeractiviteit. Blik terug op het verloop. Het is niet voldoende om 'tot ziens ' te zeggen.

Een aantal van deze activiteiten kun je ongeacht schaalgrootte van de cursus uitvoeren. Wel gaat Banner m.i. impliciet uit van een behoorlijk lange doorlooptijd en/of een flinke studiebelasting. In een kortlopende cursus met een studiebelasting van een uur of 3 per week heb je volgens mij minder behoefte aan rustmomenten.

Daarnaast heeft Banner waarschijnlijk een visie op leren waarin leren met elkaar belangrijk is. Er zijn echter ook lerenden die er de voorkeur aan geven om niet met anderen te interacteren.

Ik geloof echter dat deze groep ook graag leert binnen een omgeving waarin interactie plaats vindt -waarin dus wat gebeurt- ook al kiezen zij er zelf niet voor daar in te participeren.