Hanteer theorieën over leren van volwassenen bij professionalisering docenten

Elliot en Campbell (2013) hebben een case studie van een beperkte omvang uitgevoerd naar een aanpak voor continuing professional development van sportdocenten. Het mooie van hun aanpak is dat men het andragogisch model van Malcolm Knowles expliciet heeft gebruikt als raamwerk.

Centraal in dit model staat volgens de auteurs het begrip ‘zelf gestuurd (self-directed) leren’, waarbij de leerbehoeften van de lerenden vertaald moeten worden in leerdoelen. Bij een leven lang leren van docenten moet dan ook nadrukkelijk rekening worden gehouden met de professionele en persoonlijke leerbehoeften van lerenden. Andere belangrijke kenmerken van volwassen lerenden zijn:

• Sterke motivatie om te leren wat relevant en direct toepasbaar voor hen is.
• Het veranderen van het zelfbeeld van de lerende. Het leren moet leiden tot reflectie, lerenden aanmoedigen en leiden tot zelfsturing en autonomie.
• Het leren bouwt voort op de ervaringen van lerenden.
• Op basis van hun sociale rollen en verantwoordelijkheden op hun werk zijn volwassenen klaar om te leren.
• Lerenden leren omdat zij daar een duidelijke, betekenisvolle reden voor hebben.

De auteurs stellen:

Because adult learners are self-directed and pragmatic learners, their primary concern is the anticipation of and testing the usefulness of what they learn to improve practice rather than preoccupation with the background theory and general information. This makes them selective, yet, focused on what and how they would like to learn, thus, exercising more control over their learning.

In tegenstelling tot veel jongeren zijn volwassenen dus meer intrinsiek gemotiveerd. Voor docenten zou dat betekenen effectieve professionalisering ondersteunend is, ingebed in het werk, gericht op onderwijs geven en op samenwerking, en voortdurend plaats vindt. Effectieve programma’s voor een leven lang leren voor docenten zijn dan gericht op:

• Het versterken van de expertise om het leren van lerenden te verbeteren (vakinhoud, algemene pedagogiek in relatie tot de ontwikkeling van kinderen, veranderende houdingen en opvattingen).
• De professionele ontwikkeling die verder gaat dan kennisacquisitie, en die betrekking heeft op het verbeteren van de sociaal-emotionele en cognitieve ontwikkeling van lerenden.
• De passende doorlooptijd van een programma waarbij lerenden in staat worden gesteld theorie en praktijk met elkaar te verbinden, en adequaat worden ondersteund om datgene wat zij geleerd hebben toe te passen in de praktijk.
• De samenhang met eerdere (leer)ervaringen van docenten en hun doelen voor de toekomst, zodat een leven lang leren binnen een context wordt geplaatst.
• De relevantie van het leren voor docenten en de school (betekenisvol).
• Het plannen van een leven lang leren.

De auteurs constateren daarbij dat de rol die universiteiten spelen bij een leven lang leren voor docenten voor verbetering vatbaar is. Professionele ontwikkeling zou verder moeten gaan dan het verzorgen van een programma. Universiteiten zouden een bijdrage moeten leveren aan het ontwikkelen en in stand houden van netwerken van docenten. Communities of practices zijn daar voorbeelden van. Knowles heeft namelijk ook aangegeven dat groei en ontwikkeling kritisch blijven, ondanks dat volwassen lerenden de neiging hebben elkaar te ondersteunen en zelfgestuurd te leren.

Bron: Dely L. Elliot & Theresa Campbell , Sport, Education and Society (2013): ‘Really on the ball’: exploring the implications of teachers’ PE-CPD experience, Sport, Education and Society, DOI: 10.1080/13573322.2013.765400