ePortfolio congres: leermomenten

Een aantal keren tijdens het ePortfolio congres had ik het gevoel "Hé, interessant". Een bepaald idee wordt bevestigd, je hoort wat nieuws, je wordt je bewust van iets. Daarom in vogelvlucht mijn "leermomenten". Morgen (of overmorgen) beschrijf ik nog enkele trends.

1. Zorg er voor dat het elektronisch portfolio nauw aansluit bij de leer- en werkprocessen van de organisatie. Het moet de bestaande organisatie ondersteunen. Gebruik de tool niet om een onderwijsverandering te bewerkstelligen. Verander eerst het proces, en gebruik daar tools bij.
2. Gebruik het ePortfolio alleen als het geschikt is om het te gebruiken (use it when it’s appropriate).
3. Gebruik het portfolio op alle niveaus binnen de organisatie. Dus ook voor het management en de docenten.
4. Stimuleer en facilitair. Maar verplicht docenten/studenten niet om een instrument te gebruiken. Het gaat immers om de intellectuele activiteiten. Zij zorgen ervoor dat studenten leren, niet het portfolio.
5. "Portfolio’s have no value independent tot the learner".
6. Je kunt uitgaan van een lijst met competenties, maar je kunt ook uitgaan van leerresultaten als je werkt met een portfolio.
7. De University of Phoenix heeft reguliere Amerikaanse universiteiten bewust gemaakt van de toenemende concurrentie (de slag om de student). Deze succesvolle online universiteit heeft in 2004 $ 383 miljoen besteed aan marketing. Deze "threat" voor het reguliere hoger onderwijs prikkelt reguliere universiteiten om hun onderwijs onder de loep te houden.
8. Er werden illustraties gegeven van de student van de 21ste eeuw (de "digital native"). Zo gebruikt 26% van de studenten twee of meer media tegelijkertijd en kijken leerlingen van nu meer TV dan dat ze onderwijs volgen. "How do you engage students in this environment?", vroeg key note speaker Linda Delene zich af.
9. De meeste sprekers gingen eigenlijk niet in op de vraag of studenten niet pas aan een portfolio gaan werken als het verplicht is en men er studiepunten voor krijgt. Het leergedrag van studenten wordt vaak bepaald door de manier van beoordelen. Ik vraag me af of dat in een studentgecentreerd onderwijsconcept anders is. Menig inleider benadrukte het belang van eigenaarschap ("ownership") van het ePortfolio door de lerende. Als een student zelf invulling kan geven aan het eportfolio, er zijn eigen ziel en zaligheid in kan leggen (ook in de vormgeving), dan zou dit motiverend werken (in tegenstelling tot een sterk voorgestructureerd portfolio). Ik vind "ownership" ook belangrijk, maar vraag me af of dat voldoende waarborgt dat een lerende met een elektronisch portfolio werkt. Leidt "digital storytelling" echt tot meer "engagement", zoals Barret stelde?
   Verder blijkt uit onderzoek dat veel studenten juist structuur nodig hebben om er aan te werken. Ik ben zelf voorstander van een proces waarin je start met redelijk wat structuur en dat vervolgens naar verloop van tijd afbouwt. Maar misschien is de volgende les hierbij wel van toepassing.
10. "One size does not fit all".
    Hoewel je binnen verschillende onderwijssectoren vergelijkbare toepassingen ziet, is diversiteit en flexibiliteit in het gebruik van het portfolio van groot belang. De ene student heeft veel begeleiding nodig, de andere minder. De ene student heeft veel structuur nodig, de andere minder. Waarom iedereen op de zelfde manier behandelen als we naar meer gepersonaliseerd leren toe willen?
11. Er zijn docenten die het aangenamer te vinden als zij heel verschillende portfolio’s moeten bekijken, in plaats van een scala aan ingevulde (gestandaardiseerde) templates.
12. Tijdens een aantal sessies werd aangegeven dat docenten (en ook studenten) over onvoldoende ICT-vaardigheden (skills) beschikken om met een elektronisch portfolio te werken.Maar volgens mij gaat het vooral om een ICT-houding (attitude). Het gebruik van digitaal portfolio (en ongetwijfeld ook andere applicaties) zit niet in hun "bioritme". Het maakt geen deel uit van hun "way of life".
13. "Keep it simple and convienently arranged." Dat geldt voor het ontwerp van de portfolio, en voor de gebruikte technologie.
14. Je leert niet van ervaringen. Je leert van reflectie op ervaringen.
15. Studenten die -bijvoorbeeld bij wetenschappelijk schrijven- geleerd hebben om hun persoonlijke mening weg te cijferen, krijg je niet als vanzelfsprekend aan het reflecteren.
16. Je kunt de ontwikkeling van leerlingen met betrekking tot bepaalde vaardigheden (denk aan leesvaardigheden) over een langere periode met behulp van videofragmenten vastleggen.
17. Bij eportfolio is portfolio belangrijker dan "e", maar technologie biedt wel nieuwe mogelijkheden.

Eerdere bijdragen:

• Saved by the bell?
• Reflecties stimuleren
• Helen Barrett en 21 century skills
• Voordelen ePortfolio revolutie