Recensie Leren (en) doceren met digitale leermiddelen in het hoger onderwijs

Soms levert een hobby ook nog eens wat op. Als hoofdredacteur van e-learning.nl ontving ik onlangs een presentexemplaar van het recent verschenen boek "Leren (en) doceren met digitale leermiddelen in het hoger onderwijs", van Gerard Baars, Annemiek Wieland, Maarten van de Ven en Karen Jager.

Uiteraard met het verzoek van de uitgever aandacht te besteden aan dit boek. En dat doe ik met plezier, want deze uitgave is zeker de moeite waard. Vooral voor docenten met betrekkelijk weinig expertise op het gebied van ICT en leren. Ik zal kort stilstaan bij enkele sterke en minder sterke aspecten van het boek.

Sterke kanten

• Het meest uitgebreide hoofdstuk handelt over het ontwerpen, uitvoeren en evalueren van onderwijs waarin digitale middelen worden gebruikt. De auteurs beschrijven de stappen op een heldere manier en geven concrete voorbeelden. Ook hebben zij relevante Internetbronnen opgenomen waar docenten meer informatie en digitale leerstof kunnen vinden. Baars cs zijn ook behoorlijk volledig en gaan ook in op relatief nieuwe middelen zoals weblogs en wiki’s.
• Het boek bevat negentien praktische tipsheets, bijvoorbeeld een checklist voor het organiseren van digitale toetsen of een overzicht van typen toetsvragen bij digitale gesloten toetsen. Volgens mij echt een onderdeel waar de vaak praktisch ingestelde docent vrolijk van wordt (ook al zal de autonome onderwijsprofessional er altijd zijn eigen draai aan willen geven). Overigens zou een website met de tipsheets een prima aanvulling zijn.
• De auteurs besteden aandacht aan benodigde competenties van docenten en kenmerken waarover studenten moeten beschikken om ‘digitaal’ succesvol te zijn. Met name bij studenten wordt er vaak van uitgegaan dat zij in staat zijn om te leren. Baars cs laten docenten daar terecht bij stil staan. Overigens kun je je wel afvragen of de beschreven competenties wel èchte competenties zijn. Het lijkt er op alsof de auteurs om ‘modieuze’ redenen voor deze term hebben gekozen.
• De auteurs beschrijven op een heldere manier zeven principes van ‘goed onderwijs met digitale leermiddelen’. Ze hebben daarvoor wel een introductie nodig van wat leren en doceren is, en welke visies op onderwijs er zijn. Gelukkig is deze introductie niet erg lang, want de inhoud ervan is allesbehalve nieuw. Opvallend is overigens dat de auteurs in dit gedeelte niet ingaan op het ‘connectivisme’ van George Siemens dat vaak als nieuw leerconcept wordt gepresenteerd (Siemens, 2004: http://www.elearnspace.org/Articles/connectivism.htm).
• Het boek ziet er verzorgd uit en heeft een heldere structuur. Je kunt het ook prima selectief gebruiken.

Minder sterke kanten

Behalve kritiek op details (op pagina 35 noemen de auteurs het werken met MS-Office programma’s  een ‘absolute must’ terwijl je natuurlijk oom ICT-vaardig kunt zijn zonder persé Microsoft producten te gebruiken), concentreert mijn kritiek zich eigenlijk op twee punten.

• In de eerste plaats zullen gevorderde docenten en adviseurs op het gebied van ICT en onderwijs weinig nieuws in deze uitgave aantreffen. Het is prima dat dat Baars cs zich vooral richten op de relatief startende gebruiker, maar dat heeft tevens als nadeel dat experts niet worden ‘bediend’.
• Mijn tweede en grootste bezwaar is echter dat de auteurs een "model voor onderwijs met digitale leermiddelen" gebruiken, zonder dit daadwerkelijk toe te passen. Het model wordt nergens expliciet geïntroduceerd. Bij de start van elk hoodstuk geeft een plaatje wel aan op welk onderdeel van het model het hoofdstuk betrekking heeft, maar verder wordt het niet echt als ordeningsprincipe gehanteerd. Wat mij betreft kan ‘Leren (en) doceren met digitale leermiddelen in het hoger onderwijs’ ook zonder dit model.

Al met al ben ik te spreken over deze uitgave. Volgens mij is het boek niet alleen relevant voor het hoger onderwijs, maar kunnen docenten en onderwijsontwikkelaars uit andere onderwijssectoren en van bedrijfsopleidingen er ook baat bij hebben als men (t)e-learning wilt toepassen.

Titel: Leren (en) doceren met digitale leermiddelen in het hoger onderwijs
Auteurs: Gerard Baars, Annemiek Wieland, Maarten van de Ven en Karen Jager
ISBN: 90-5931-447-6
Uitgever: Boom Juridische Uitgevers, Meppel.
Prijs: € 24

This content is published under the Attribution 3.0 Unported license.