Kennis: expert of massa?

Polle de Maagt zet in een goede bijdrage twee concepten naast en tegen over elkaar, die wat mij betreft ook het terrein van opleiden en onderwijs raken:

• The Law of the Few, geïnspireerd door Malcom Gladwell’s Tipping Point (vertaald als Het Beslissende Moment).
• Wisdom of Crowds van James Surowiecki (‘slimme menigten’, ik heb er eerder over geschreven op 5 december 2006, op 6 januari 2007 en op 14 september 2007).

Vertaald naar ‘leren’ kun je kort door de bocht zeggen dat er opvattingen bestaan die stellen dat er sprake is van een verschuiving van expertkennis (law of the few) naar kennis die in gezamenlijkheid wordt ontwikkeld (wisdom of crowds). Volgens Polle is sprake van “een EN … EN … verhaal”, en ik ben dat hartgrondig met hem eens. Want wat nogal eens vergeten wordt, is dat aan een aantal voorwaarden moet zijn voldaan, wil sprake zijn van Wisdom of Crowds.

• Er moet er sprake zijn van een diversiteit aan meningen binnen een groep.
• Leden van de groep moeten op een onafhankelijke manier tot hun mening komen, en niet uitsluitend omdat hun opvatting bepaald wordt door anderen.
• Er is sprake van decentralisatie: er is specialisatie binnen de groep en de leden gebruiken lokale kennis.
• Aggregatie is de vierde voorwaarde voor een intelligente collectiviteit.

Graag voeg ik hier aan toe: er is daadwerkelijk sprake van een ‘menigte’ die zich mengt in kennisontwikkeling, en die elkaar corrigeert.

Bemoeit maar een kleine groep niet-experts zich met kennisontwikkeling, dan kan de grootst mogelijke onzin geproduceerd worden. Natuurlijk kunnen ook experts onzin verkopen (bijvoorbeeld door tunnelvisie).

Maar een algemeen ‘kennisrelativisme’ (expertkennis bestaat niet meer, wij zijn allen experts) is wat mij betreft ook niet binnen de huidige kennissamenleving aan de orde. Wel aan de orde is de erkenning dat er -mede versterkt door web 2.0- méér is dan expertkennis alleen, dat communities en netwerken van ‘leken’ ook in staat zijn kennis te creëren. En dat dit laatste fenomeen op dit moment wellicht onvoldoende waardering krijgt, en wordt benut.