Hoe kun je als docent omgaan met de ‘vloek van kennis’?

Nancy Schorschinsky beschrijft in een recent artikel haar ervaring met de ‘vloek van kennis’, een cognitief fenomeen waarbij experts moeite hebben om zich te verplaatsen in de belevingswereld van beginners. Hoe kun je daar als docent mee omgaan?

Schorschinsky, die zichzelf lange tijd niet als een expert beschouwde, realiseerde zich pas recent dat zij, net als velen, in haar onderwijspraktijk te maken heeft met deze uitdaging. Zij kwam tot dit inzicht tijdens een lezing van Dan Heath, auteur van ‘De Plakfactor‘, waarin hij de vloek van kennis op een eenvoudige, maar treffende manier illustreerde. Tijdens de lezing werd het publiek opgesplitst in twee groepen. De ene groep kreeg de opdracht om het ritme van een bekende melodie te klappen, terwijl de andere groep moest raden welk lied het was. Schorschinsky bevond zich aanvankelijk aan de luisterende kant, maar herkende geen enkel lied dat door de andere kant werd geklapt—zelfs het nummer “Y.M.C.A.” bleek onherkenbaar. Toen haar groep vervolgens het ritme van “The Star-Spangled Banner” klapte, was ze verbaasd dat ook dit lied niet werd herkend door de andere kant. Voor Schorschinsky was het ritme overduidelijk, maar dat bleek niet zo te zijn voor degenen die de melodie niet in hun hoofd hadden.

Deze ervaring confronteerde haar met haar eigen aannames in de klas. Wat voor haar vanzelfsprekend en eenvoudig leek, bleek voor haar lerenden vaak verwarrend of onduidelijk. Daardoor besefte zij dat de ‘vloek van kennis’ een serieuze uitdaging was in haar lesgeven.

Schorschinsky besloot drie strategieën toe te passen om dit probleem aan te pakken. Allereerst streeft ze ernaar haar vakinhoud zo grondig mogelijk te beheersen. Hoewel dit paradoxaal lijkt—meer kennis hebben terwijl de vloek juist voortkomt uit kennis—helpt het haar om de stof in eenvoudige, begrijpelijke taal uit te leggen. Op de tweede plaats zet ze in op open communicatie met haar lerenden. Hierdoor krijgt zij beter inzicht in hun begrip en waar ze mogelijk nog moeite mee hebben. Door gebruik te maken van enquêtes, exit tickets en formatieve toetsing, ontdekt ze regelmatig gaten in haar aannames over wat lerenden begrijpen. Tot slot kiest Nancy Schorschinsky voor een empathische benadering in haar interacties met lerenden. Ze probeert zich in te leven in hun positie en geduldig te zijn met hun leerproces, evenals met haar eigen ontwikkeling als docent.

Schorschinsky benadrukt dat het voor docenten van belang is om zich bewust te zijn van de kloof tussen hun eigen kennis en die van hun lerenden. Dit bewustzijn is volgens haar nodig voor het bevorderen van effectieve leerervaringen. Haar doel is om voortdurend te werken aan het overbruggen van deze kloof, zodat haar lerenden de stof beter kunnen begrijpen en toepassen.

Mijn opmerkingen

De vloek van kennis is een bekend fenomeen. Als je face-to-face lesgeeft, word je er vaak onmiddellijk mee geconfronteerd omdat je snel merkt als lerenden jouw instructie niet begrijpen. Als je asynchrone content ontwikkelt -bijvoorbeeld bij e-learning-, is dat al een stuk lastiger. In dat geval kun je bij het ontwikkelen van content bijvoorbeeld steeds een familielid voor ogen houden die geen deel uit maakt van jouw vakgebied. Zou deze persoon de inhoud begrijpen? Enquêtes, exit tickets en formatieve toetsing zijn ook hierbij waardevol. Gelukkig kun je ook generatieve AI-toepassingen zoals Claude of ChatGPT gebruiken om teksten te herschrijven op een eenvoudiger niveau. Ik heb dit bijvoorbeeld ook toegepast bij het schrijven van mijn bij recent verschenen boek “Van start met e-learning in 60 minuten”.

This content is published under the Attribution 3.0 Unported license.