Mythes over leren

De tiende editie van het Nationale e-learning congres ging -na de opening door Harm Weistra- van start met een keynote door hoogleraar Paul Kirschner. Kirschner bekritiseerde in zijn bijdrage onderwijs dat uitgaat van aannames, en niet van wetenschap. Hij stelde dat er veel mythes de ronde doen over leren, en gaf als voorbeeld de leerpiramide, waar ik eerder over schreef. Een ander voorbeeld is het fenomeen 'mutitasken' dat aan kinderen wordt toegeschreven (ook al wordt m.i. steeds vaker beweert dat veel jongeren vooral in staat zijn om snel te schakelen tussen taken).

Verder zouden verschillende onderwijsexperts volgens Kirschner zonder bewijsmateriaal stellen dat je zonder begeleiding beter kunt leren. Ontdekkend leren, stelde Kirschner, werkt echter alleen bij experts. Wat je ziet wordt namelijk bepaald door wat je weet. Een expert ziet dus anders dan een 'novice'. Experts werken vooruit en hebben processen vaak geautomatiseerd. Experts hebben veel relevante schema's, novices niet.

Kirschner stelde dat binnen de onderwijswetenschap critici van onderwijsvernieuwingen verketterd worden, en gaf daarbij aan dat dit hem was overkomen tijdens de Surf Onderwijsdagen 2007. Hij refereerde daar bij aan blogs. Ra, ra: wie zou hij bedoelen?.

Ik ben het op een aantal punten niet met Kirschner eens. In de eerste plaats focust hij zich sterk op 'het kennen', en niet op het vaardigheden en attitudes. Hij besprak bijvoorbeeld de werking van het geheugen, maar dat bepaalt niet alleen of en wat er geleerd wordt. Ook negeert hij motivatietheorieën en hun invloed op leren (zoals Rob Martens de dag er na aangaf).

Op de tweede plaats onderbouwde Kirschner in zijn keynote lang niet elke stellingname. Bijvoorbeeld dat verschillende onderwijsexperts zonder bewijsmateriaal stellen dat je zonder begeleiding beter kunt leren.

Ongenuanceerd is hij soms ook. Hij gooit m.i. de zeer diverse vormen van 'het nieuwe leren' wat al te gemakkelijk op één hoop, terwijl bijvoorbeeld competentiegericht leren alleen al héél verschillend vorm krijgt (niet alleen tussen onderwijsinstellingen, maar ook binnen onderwijsinstellingen). Ik denk daarbij eveneens aan zijn opvatting dat nieuwe kennis er bij komt, maar dat kennis niet verdwijnt. Bepaalde kennis wordt echter wel irrelevant (denk aan bepaalde ICT-kennis). Ik vind het tekenend dat Paul Kirschner vooral met geschiedenis-kennis aan komt zetten om zijn stelling te ondersteunen (die kennis verdwijnt inderdaad niet; uitgezonderd in dictaturen). Tenslotte ging Kirschner afgelopen dinsdag ook voorbij aan de complexiteit van 'evidence-based onderwijs', terwijl hij dat eerder wel heeft gedaan.

Toch maakte hij m.i. enkele rake opmerkingen. Kirschner vroeg zich net als Rob Martens en Sugata Mitra af waarom het onderwijs er niet in slaagt om de intrinsieke motivatie van kinderen aan te spreken. Ook gaf hij aan dat pas als iets moeilijk en uitdagend is, er geleerd wordt. Ook zijn pleidooi voor een kritische houding ten aanzien van 'wetenschappelijk bewijs' is belangrijk. En dat is een kritische houding richting Paul Kirschner's opvattingen zelf ook.

Spreker twee, Steve Boone van IBM, had niet echt veel nieuws te melden. Hij liet vooral voorbeelden van web 2.0 ten behoeve van leren zien. Hij besteedde weinig aandacht aan onderbouwingen. Daarom volsta ik hier met te verwijzen naar Fons van de Berg, e-learnimng.nl en Stanley Portier.