Checklist voor de selectie van leertechnologieën (versie 3)

Bij de toepassing van technology enhanced learning staat leertechnologie als het goed is niet centraal. Leertechnologie is hier echter wel een noodzakelijk onderdeel van. Je zult bij de selectie ervan rekening moeten houden met verschillende aspecten. Eind 2015 heb ik daarvoor een checklist samengesteld, die ik in 2019 heb bijgesteld. Naar aanleiding van mijn blogpost van gisteren, heb ik deze checklist weer aangepast. Hieronder vind je het resultaat.

Het selecteren van leertechnologie maakt deel uit van een veel omvangrijker stappenplan bij de ontwikkeling van technology enhanced learning.

Een leertechnologie is een technologie die speciaal is ontwikkeld om leren mee te faciliteren (zoals aNewSpring, Canvas, StreamLXP, Brightspace of Feedback Fruits), maar ook een technologie die gebruikt kan worden voor het leren, maar daar niet speciaal voor is ontwikkeld (bijvoorbeeld Mentimeter, MS Teams, Padlet of WordPress).

Bij de selectie van meer complexe leertechnologieën, zoals leermanagementsystemen, voldoet onderstaande checklist niet (je moet dan op veel meer aspecten en op meer details letten). Je kunt deze lijst wel gebruiken voor het maken van keuzes met betrekking tot functionaliteiten binnen die leertechnologie (denk aan de virtual classroom, de quiz, of de assignment-tool).

• Naam leertechnologie.
• Geef een korte functionele beschrijving van de leertechnologie.
• Welk(e) knelpunt/uitdaging(en) op het gebied van leren, opleiden en onderwijs moet deze leertechnologie helpen aanpakken? Wat zijn de verwachte resultaten van de inzet ervan? Concentreer je op de belangrijkste knelpunten. Wat wil je het liefste verbeteren?
• Welke pedagogisch-didactische richtlijnen kun je met behulp van de leertechnologie in de praktijk brengen? Welke leeractiviteiten kun je faciliteren met deze tool? Kijk vooral naar voor de hand liggende toepassingen, en niet naar vergezochte toepassingen. Voorbeelden van leeractiviteiten zijn het activeren van voorkennis, lerenden zicht bieden op de voortgang van hun leerproces, oefenen van leerstof, reflecteren, informatie zoeken, filteren, opslaan en verwerken, lerenden samen aan een document laten schrijven, het voeren van een begeleidingsgesprek, vaardigheden demonstreren of kennis instrueren. Ik leg tijdens workshops deelnemers vaak een lijst met een groot aantal leeractiviteiten voor, die je met leertechnologie mogelijk kunt maken. Ik maak daarbij een onderscheid tussen onderwijs en werkplek leren.
• Wat zijn pedagogisch-didactische kansen en mogelijkheden van de leertechnologie? Wat is de echte toegevoegde waarde? Ook ten opzichte van reeds aanwezige leertechnologieën. Zo kun je een tablet bijvoorbeeld beter inzetten voor biologie-opdrachten in de natuur dan een laptop. LessonUp kun je bijvoorbeeld eenvoudig gebruiken om leerstof tijdens een les actief te laten verwerken. Vraag ook collega’s naar ervaringen.
• Kleven er ook pedagogisch-didactische nadelen of beperkingen aan de leertechnologie? Stel, je twijfelt tussen laptops en tablets. En je wilt je lerenden bijvoorbeeld vooral video’s en verslagen laten maken en bewerken. Een laptop heeft dan meer mogelijkheden dan een tablet. Of je overweegt Facebook als communicatieplatform met je lerenden te gebruiken. De advertenties en notificaties van Facebook leiden echter  af, en de data is bij Facebook niet in goede handen. Verder kunnen tools cognitief belastend zijn, oppervlakkig leren en fraude bevorderen. Vraag ook collega’s naar ervaringen.
• Hoe gebruikersvriendelijk is de leertechnologie voor lerenden en docenten? Let daarbij op functionaliteit en op ontwerp (uitdagend, maar makkelijk te gebruiken, intuïtief, gemakkelijk te configureren). Kun je de leertechnologie ook met behulp van mobiele apparaten gebruiken?
• Is jouw doelgroep in staat om de leertechnologie te gebruiken? Daarbij doel ik niet alleen op betaalbaarheid of ICT-bekwaamheden, maar ook of de doelgroep niet werkt binnen organisaties die het gebruik van dergelijke online tools niet mogelijk maken. Is de leertechnologie te gebruiken voor mensen met een functiebeperking? Voldoet de leertechnologie aan eisen op het gebied van toegankelijkheid? Houd de applicatie rekening met meerdere gender identiteiten of stelt de leertechnologie jou in staat om bij ‘sekse’ alleen voor ‘man’ of ‘vrouw’ te kiezen?
• Is de leertechnologie technisch acceptabel? Kun je de technologie met elk apparaat, met gangbare operating systemen gebruiken? Heb je alleen een gangbare browser nodig om de leertechnologie te kunnen gebruiken? Moet je aparte software of plugins downloaden om de leertechnologie te kunnen gebruiken? Kun je single sign on realiseren (één keer inloggen)? Kun je de leertechnologie integreren met je leermanagementsysteem? Bij voorkeur via de meest geavanceerde LTI-standaard, eventueel door code in te bedden.
• Hoe stabiel en betrouwbaar is de leertechnologie (ook op grote schaal), en wat is de reputatie van de leverancier? Wees terughoudend met Beta-versies, en implementeer geen applicaties organisatiebreed als de leverancier pas net op de markt is.
• Wat vraagt het gebruik van deze leertechnologie van jouw organisatie? Hoe gemakkelijk is het installeren/beheren/upgraden? Kun je de tool zonder problemen binnen je organisatie gebruiken of botst de toepassing met bepaalde standaarden en afspraken? Vergt deze leertechnologie veel professionalisering en ondersteuning?
• Welke kosten zijn verbonden aan het gebruik van de leertechnologie? Wie moet die kosten maken (de organisatie of ook de gebruiker)? Denk aan licentiekosten, implementatiekosten en kosten voor beheer. De noodzaak om een workshop te verzorgen, is ook een kostenpost. Net als de tijd die het kost om de leertechnologie in te zetten.
• Hoe gaat de leverancier om met data, privacy en veiligheid? De AVG stelt eisen aan het gebruik. Is de leertechnologie ‘AVG-proof’? Worden persoonsgegevens opgeslagen? Welke gebruikers moeten een apart account aanmaken (beheerders, docenten of ook lerenden)? Is het mogelijk een verwerkersovereenkomst af te sluiten? Wordt data binnen de Europese Economische Ruimte opgeslagen? Kunnen gebruikers content en data archiveren, bewaren, exporteren in herbruikbare en te bewerken formats en verwijderen? Kun je de data gebruiken voor learning analytics (binnen jullie learning analytics applicatie)?
• Is er draagvlak onder je team om deze leertechnologie te gebruiken? Overleg met collega’s over welke leertechnologieën jullie inzetten, en stem dat af. Lerenden staan er niet op te wachten als ze de ene keer Socrativ gaan gebruiken als student response systeem en de andere keer Kahoot. Je kunt eerst uitproberen, maar maak daarna als team een keuze.
• Zou je jouw collega’s aanraden deze leertechnologie te gebruiken? Wat is je algemeen advies?

Voor het beantwoorden van deze vragen heb je uiteraard meerdere disciplines nodig. Ik gebruik tijdens sessies meestal een online formulier voor het maken van deze inventarisatie.

This content is published under the Attribution 3.0 Unported license.