De afgelopen week vond in Berlijn de Online Educa plaats. In deze bijdrage blik ik mede aan de hand van mijn impressies terug op dit inspirerende evenement. Wat waren belangrijke thema’s?
De verwijzingen naar mijn bijdragen vind je ook onderaan.
Impact Covid-19
Het was best wel spannend of de OEB dit jaar door kon gaan. De laatste weken nam het aantal Covid-19 besmettingen weer fors toe. De organisatie had besloten om naast ‘2G’ -eveneens regel in hotels en restaurants- van deelnemers ook te eisen dat zij getest waren (PCR-test of allergenentest). Bij de inschrijvingsbalie moest je je legitimeren en de corona-app laten zien. Verder werd elke dag gecontroleerd of je ook getest was, en kreeg je een polsbandje om. Daarnaast moest je tijdens het lopen een mondkapje op. Veel deelnemers droegen zelfs altijd een mondkapje (behalve tijdens eten en drinken). Deze maatregelen leiden m.i. wel tot een veilige omgeving.
En gelukkig beletten deze maatregelen ongeveer 650 deelnemers uit verschillende landen niet om deel te nemen. Ik had overigens de indruk dat de deelnemers dit keer voornamelijk uit Europa afkomstig waren.
Ter vergelijking: normaal gesproken nemen zo’n 2500 deelnemers uit de hele wereld deel aan dit evenement.
Er waren dankzij Covid-19 niet alleen veel minder deelnemers aanwezig, maar er stonden helaas ook veel minder stands met aanbieders op de ‘Exhibition’.
Covid-19 drukte dus een grote stempel op de organisatie. Daarnaast ook op de inhoud. Heel wat sprekers gaven aan dat de gedwongen lockdowns -streng of licht- een impuls hebben gegeven aan online leren, ’simultaan onderwijs’ en blended learning. Tijdens het Online Educa Debat kreeg het onderwijs het verwijt dat men onvoldoende geleerd heeft van deze periode. Veel onderwijs ging, zo snel als het weer kon, ‘terug’ naar volledig klassikaal onderwijs. Dat is m.i. echter maar een deel van het verhaal. Er zijn wel degelijk veel evaluaties uitgevoerd, waarbij ook gekeken is naar welke voordelen men van online leren in de toekomst duurzaam wil benutten. Verschillende instellingen investeren in de realisatie van een blended learning strategie, waarbij men de leerpunten ten aanzien van ‘remote emergency teaching’ ter harte wil nemen. Verder is het volgens mij terecht dat verschillende onderwijssectoren hierin andere keuzes maken. De context doet er immers toe.
‘Hybride onderwijs’
Tijdens deze editie van de OEB werd expliciet gekeken naar leerervaringen met ‘hybride’ onderwijs. Daarbij viel op dat de sprekers nagenoeg allemaal een andere definitie hanteerden. De sprekers kozen ook voor diverse perspectieven (technologisch, perspectief kunstonderwijs, betrokkenheid studenten, didactiek). Verder viel op dat vooral de complexiteit van deze aanpak werd benadrukt onder meer dankzij de noodzakelijke investeringen in technologie (o.a. veel microfoons en goede camera’s) en het fenomeen van ’split attention’. De kans dat je groepen lerenden ongelijk behandelt, is levensgroot aanwezig. De sessie leverde enkele tips op zoals:
- Betrek eerst de online lerenden bij de les.
- Zorg voor ‘blind spots’ voor lerenden die niet in beeld willen zijn.
- Organiseer sociale, niet-taakgebonden, interactie.
We weten echter op basis van onze ervaringen dat je het veel ingewikkelder is om online te investeren in sociale relaties met online lerenden. Virtuele koffiemomenten wegen niet op tegen daadwerkelijk informeel koffiedrinken.
Learning Resilience
Covid-19 doet een groot beroep op de veerkracht van individuen en organisaties. ‘Learning Resilience’ was dan ook het thema van deze OEB. Fons Trompenaars maakte op een humoristische manier duidelijk dan ook de diverser wordende wereld een groot beroep doet op veerkracht. Veel samenlevingen bestaan in toenemende mate uit verschillende culturen. Trompenaars benadrukte dat modellen die we gebruiken, bijvoorbeeld op het gebied van leiderschap, niet meer passen binnen een diverser wordende wereld. Veel modellen zijn volgens hem bipolair. We hebben echter mengvormen nodig. Creativiteit en adaptiviteit zijn bijvoorbeeld allebei belangrijk. De combinatie van verschillende polen leidt tot innovatie die noodzakelijk is voor veerkracht.
Marleen Stikker vond tijdens dezelfde opening technologische geletterdheid noodzakelijk. Zij uitte kritiek op de wijze waarop wij het internet hebben ontwikkeld. Volgens haar is sprake van onvoldoende openheid waardoor wij eigenaarschap over internet zijn kwijtgeraakt. Technologie is volgens Marleen niet neutraal en we zullen technologie moeten demystificeren. Openheid en transparantie van technologie zijn voorwaardelijk voor het realiseren van veerkracht, zo betoogde zij. Zij pleitte ook voor meer kleinschaliger onderwijs. Want vanwege de grootschaligheid passen we technologieën zoals online proctoring toe.
Beide sprekers gingen slechts zijdelings in op ‘resilience’ en stonden niet echt stil bij de vraag of veerkracht geleerd kan worden.
Positie L&D
Een ander belangrijk thema van de Online Educa was de positie van L&D binnen organisaties. De cases van Thales en AXA lieten zien dat L&D steeds meer een bijdrage levert op het gebied van verandermanagement, en daarmee ook relevant is voor de veerkracht. L&D past in toenemende mate een mix toe van diverse digitale en niet-digitale formele en informele leerinterventies, in dienst van het realiseren van strategische organisatieveranderingen.
Er wordt in toenemende mate een beroep gedaan op nieuwe vaardigheden van lerenden. Traditionele manieren van leren (met duidelijke doelen en vaststaande content) schieten dan tekort in complexe situaties waarin niet duidelijk is wat geleerd moet worden. Leren wordt meer ‘agile’ (onduidelijke doelen, adaptieve procedures, samenwerken, zelfgereguleerd, situatief). Werknemers moeten ook meer ‘metaskills’ ontwikkelen (zoals zelfgereguleerd leren).
Volgens de L&D-leidinggevenden van Thales en AXA heb je een coalitie van veranderaars –constructive troublemakers– nodig om innovatie van de organisatie te bewerkstelligen. Deze veranderaars moeten geen elite vormen binnen de organisatie (wat vaak met ‘high potentials’ het geval is). De veranderaars moeten op verschillende niveaus binnen de organisatie actief zijn.
Nele Graf en Anja Schmitz hebben in hun sessie een aantal scenario’s voor de L&D-functie van de toekomst geschetst. Hun onderzoek laat zien dat volgens betrokkenen ‘L&D’ deels bezig is toekomstbestendig te worden, maar ook nog een behoorlijke weg hiervoor moet afleggen.
Digitale credentials
Leren wordt dus meer divers en flexibel. Dat doet ook een beroep op het erkennen van het geleerde. In dat verband was de sessie over betrouwbare en veilige digitale credentials en diploma’s relevant. Tijdens deze sessie kwamen onder andere cases aan de orde van een zeer omvangrijke (TÜV) en een kleinere organisatie die blockchaintechnologie gebruiken voor het opslaan, valideren en toegankelijk maken van digitale credentials. Integriteit, geloofwaardigheid en transparantie zijn belangrijke kenmerken van een goed gestructureerd systeem van digital credentials. Digitale credentials helpen modularisering en flexibilisering van opleiden te bevorderen, evenals samenwerking tussen certificerende organisaties. Je kunt dus credentials van verschillende organisaties combineren tot een diploma. Ook kun je jouw credentials met veel meer mensen delen dan op de traditionele manier het geval is.
Learning design
Traditiegetrouw gingen diverse sessies ook in op het ontwerpen van online en blended leertrajecten. Ik heb zelf een sessie verzorgd over didactische overwegingen bij het maken van keuzes ten aanzien van face-to-face leren, asynchroon online leren en synchroon online leren. Leuk om te doen en ik kreeg ook positieve reacties.
De enige sessie, die ik heb bijgewoond, die los stond van een groter thema, was de sessie over de geleerde lessen te aanzien van de invoering van leertechnologie. Deze praktijkervaringen sloten nauw aan op verschillende modellen voor de implementatie van online en blended learning.
Zijn mijn verwachtingen uitgekomen?
Afgelopen woensdag heb ik een aantal verwachtingen opgeschreven ten aanzien van deze editie van de Online Educa in Berlijn. Eigenlijk is maar één verwachting niet uitgekomen. Het woord ‘Metaverse’ is alleen gevallen tijdens het etentje van donderdagavond. We constateerden dat niemand deze term in de mond heeft genomen. De andere verwachtingen zijn wel uitgekomen. Ik heb zelfs concrete voorbeelden van blockchaintechnologie voor digitale credentials gezien.
Tot slot
De Online Educa in Berlijn blijft een fraaie ontmoetingsplek voor professionals op het gebied van leren, opleiden en onderwijs uit tal van maatschappelijke sectoren. Het is m.i. een zeer geschikt platform om van gedachten te wisselen tijdens en buiten sessies, en om inspiratie op te doen. Voor de inhoud kun je ook deelnemen aan online sessies. De heel andere gesprekken die je fysiek hebt, de onverwachte ontmoetingen en de sfeer maken de reis naar Berlijn echter absoluut de moeite waard. Ik hoop volgend jaar er weer bij te zijn.
Bronnen
- Opening Online Educa: Learning Resilience #oeb21
- Do’s and Don’ts van ‘hybride’ virtuele klassen #OEB21
- Betrouwbare en veilige digitale credentials en diploma’s #oeb21
- Kiezen tussen face-to-face, asynchroon online en synchroon online leren #OEB21
- Heeft het onderwijs onvoldoende geleerd van Covid-19? #oeb21
- De invloed van L&D op leren op de werkplek #OEB21
- Impressie van de OEB-beurs #oeb21
- Agile Learning ondersteunen in de extended enterprise: hoe toekomstbestendig is L&D? #oeb21
- Hoe kunnen we zorgen voor een succesvolle invoering van leerprojecten bij digitale transformatie #oeb21
This content is published under the Attribution 3.0 Unported license.
Geef een reactie