Donald Clark besteedt de afgelopen tijd weer uitgebreid aan theoretici die grote invloed hebben (gehad) op de wereld van het leren, opleiden en onderwijs. Eén van die theoretici is Victoria Marsick. Ik was me wel bewust van de kracht van haar werk, maar kende haar zelf nog niet. Op basis van Clark’s bijdrage vat ik de kern van Marsick’s werk samen, en illustreer ik -uitgebreider dan Clark doet- hoe leertechnologie hierbij gebruikt kan worden.
Marsick besteedt met name aandacht aan de invloed van informeel en incidenteel leren op hert leren van volwassenen. Zij ziet leren als een continu proces, dat niet alleen bestaat uit gebeurtenissen zoals trainingen. Sinds de jaren negentig deel ik ook die opvatting. Ik ben daarbij onder meer beïnvloed door dr. Ferd van der Krogt en zijn boek ‘Leren in netwerken’. Ik ontdekte vanochtend dat Ferd een aantal keren verwijst naar het werk van Victoria Marsick. Ik was me daar niet van bewust.
‘Informeel’ is volgens Marsick leren dat niet plaatsvindt in een klaslokaal via een gestructureerde cursus, maar “in the hands of the learner“. Informeel leren is zelfgestuurd, en kan gepland en intentioneel zijn. Het leren kan bijvoorbeeld plaatsvinden door netwerken, functioneringsgesprekken, coaching en mentoring. Informeel leren wordt volgens Marsick bewust aangemoedigd of gepresenteerd als leren. ‘Incidenteel leren’ is volgens haar onbedoeld, nooit gepland, en het resultaat -een bijproduct- van iets anders. Je maakt een fout en je herstelt die fout. Daar leer je van (terwijl je dat niet van plan was).
Marsick raadt organisaties aan informeel en incidenteel leren serieus te nemen en ze ondersteunen/faciliteren, in plaats van gewoon te laten gebeuren. Het gevolg kan anders zijn dat medewerkers en organisaties niet goed functioneren.
Zij gebruikt daarbij ook de analogie van de ‘point-of-sale‘: volwassen lerenden zijn het meest geïnteresseerd om te leren als de leerbehoefte zich voor doet. Dit is later beschreven als ‘just-in-time‘ leren, in tegenstelling tot ‘just-in-case‘ leren (dat vaak tijdens workshops, cursussen of studiedagen plaatsvindt).
Informeel en incidenteel leren vinden dan plaats tijdens het oplossen van problemen wanneer lerenden een onvervulde leerbehoefte ervaren. Incidenteel leren komt met name voor bij het herstellen van fouten of bij mislukkingen.
Je past als organisatie informeel en incidenteel leren volgens Victoria Marsick met succes toe als je reflectie bevordert, net als proactiviteit van de lerende en het creatief oplossen van problemen.
Bij incidenteel leren is vooral sprake van actie en minder van reflectie. Bij formeel leren is juist sprake van veel reflectie en minder actie. Informeel leren zit daar tussen in. Het onderscheid tussen actie en reflectie neemt een prominente plek in in het werk van Paulo Freire. Hij stelde o.a.: Action without Reflection = activism (acting without thinking). Reflection without Action = verbalism = “blah”. Overigens blijkt er volgens prof. dr. Rob Poell op de werkvloer vaak weinig ruimte te zijn voor reflectie.
Je ziet de ideeën van Victoria Marsick ook terug in het denken over de ‘five moments of need‘ en in de vele opvattingen waarin het belang van, met name, informeel leren wordt benadrukt (Jay Cross, Charles Jennings etc).
Rol leertechnologie
Hoe kan leertechnologie informeel en incidenteel leren faciliteren? Op verschillende manieren, die Victoria Marsick rond 1990 niet kon bedenken. Enkele voorbeelden.
- Tools voor performance support stellen lerenden in staat om op het moment dat werknemers dit nodig hebben, en binnen de context van hun werk, te leren. Dankzij deze tools zijn werknemers in staat zeer efficiënt informatie op te halen en te gebruiken in de dagelijkse praktijk. Je hebt hier aparte tools voor (zoals Ask Delphi), maar je kunt ook infographics, checklists of snel beschikbare korte instructievideo’s hiervoor gebruiken.
- Werknemers kunnen, als zij bijvoorbeeld samen aan een project werken, allerlei leertechnologieën gebruiken. Denk aan MS Teams of Zoom voor conversaties, applicaties als DropBox of Google Docs voor samenwerken aan documenten of tools voor onder meer brainwriting, mindmapping, of het maken van whiteboards (Mural, Mindmeister, Miro…).
- Bij een Learning Experience Platform (LXP) -zoals Thrive of StreamLXP- krijgen werknemers online leermateriaal gepresenteerd op basis van hun profiel, hun interesses en op basis van hun leergedrag. Zij bestuderen niet alleen het leermateriaal uit een cursus, maar ook andere bronnen zoals video’s of artikelen. Lerenden kunnen interacteren, bijvoorbeeld door commentaar of aanbevelingen te geven.
- De specificatie Experience Application Programming Interface (xAPI) maakt het mogelijk om data van allerlei typen leerervaringen vast te leggen en te monitoren. Daarbij kun je ook online leeractiviteiten buiten een digitale leeromgeving monitoren doordat lerenden in hun browser over een knop beschikken waarmee zij kunnen aangeven dat zij een website of blogpost hebben gelezen. Dankzij xAPI kunnen lerenden ook aangeven als zij een offline leeractiviteit hebben uitgevoerd, zoals het lezen van een artikel uit een vakblad of het uitvoeren van observaties tijdens fysieke bijeenkomsten.
- Weblogs kunnen ook gebruikt worden door lerenden om informatie te verwerken en op de inhoud te reflecteren. Mijn blog is mijn belangrijkste leertechnologie.
- Je kunt ook diverse sociale netwerken zoals LinkedIn, Twitter of Slack gebruiken voor informeel leren (vragen stellen, tips geven, etc).
This content is published under the Attribution 3.0 Unported license.
Geef een reactie