Geleerde lessen over onderwijs tijdens de Coronacrisis

Vandaag heb ik een workshop verzorgd tijdens een online studieochtend van de sector Zorg & Welzijn van Rijn IJssel. De organisatie had mij gevraagd in te gaan op geleerde lessen ten aanzien van het onderwijs dat tijdens de Coronacrisis is uitgevoerd, en om vervolgens tips te geven ten aanzien van verbeteringen op het gebied van didactiek en het vergroten van verbondenheid van lerenden.

De geleerde lessen zijn wat mij betreft:

• Realiseer je dat lerenden niet allemaal over even goede faciliteiten beschikken om thuis online te leren (o.a. apparaten en kwalitatief goede internetverbindingen). De documentaire ‘Klassen’ illustreert dit m.i. bijzonder duidelijk.
• We kunnen niet op dezelfde manier roosteren als we normaal gewend zijn. Docenten en lerenden hebben meer lucht nodig in het dagprogramma. We lopen het risico vast te roesten achter onze computer en weinig te bewegen. Maak sessies korter.
• Voorkom dat lerenden geconfronteerd worden met een overdaad aan applicaties. Dit kan ook tot cognitieve overbelasting leiden.
• Synchroon online leren is op grote schaal toegepast. Maar gebruiken we de eigenschappen van synchroon online leren wel voldoende? Passen we synchroon online leren op een goede manier toe?
• Er was noodgedwongen vaak sprake van emergency remote teaching. Het gebruik van leertechnologie is didactisch gezien dikwijls voor verbetering vatbaar.
• Sociale verbondenheid is belangrijk binnen het onderwijs. Het blijkt complex om sociale verbondenheid online te bevorderen.
• Online leren doet een beroep op het zelfregulerend vermogen van lerenden. Niet alle lerenden zijn in staat om hun eigen leren op een goede manier te reguleren.
• Toen lerenden in kleine groepen naar school konden komen, is men op ook simultaan onderwijs gaan toepassen. Dit is een complexe aanpak die het nodige vraagt van de organisatie, didactiek en betrokkenheid. Je loopt het risico lerenden ongelijk te behandelen.

Herkenden de aanwezigen deze geleerde lessen? Een aantal zeker.

Zoals gezegd zijn er verbeteringen mogelijk en vaak ook nodig op het gebied van didactiek en online en blended learning. Ik heb daarbij verwezen naar een aantal didactische principes: actief verwerken, activeren van voorkennis, toetsen als leerstrategie en betrek lerenden bij het oplossen van realistische taken of problemen.

We hebben vervolgens gesproken over online werkvormen die je kunt inzetten om één of meer van deze principes toe te kunnen passen. Bijvoorbeeld:

• Je hebt vandaag de dag fraaie applicaties waarmee lerenden met elkaar ideeën kunnen genereren, mindmaps kunnen maken, etc.
• Je kunt ook gericht vragen stellen in de chat waarbij je lerenden vraagt om hun antwoord niet onmiddellijk te verzenden zodat lerenden eerst zelf gaan nadenken over een antwoord.
• Je kunt met behulp van bijvoorbeeld Wheeldecide lerenden at random vragen laten beantwoorden.
• Een ander voorbeeld is dat je in de VR-omgeving van Mozilla een online escaperoom gaat aanmaken. Je moet hierbij overigens erg goed nadenken over hoe je educatieve doelen daadwerkelijk kunt bereiken, blijkt uit onderzoek.

Je kunt met behulp van vigerende leertechnologieën diverse krachtige online werkvormen realiseren.

Vervolgens zijn wel stil blijven staan bij het belang van verbondenheid en bij manieren waarop je verbondenheid kunt bevorderen. Verbondenheid is bijvoorbeeld belangrijk voor het voorkomen van uitval en voor het welzijn van lerenden. Een warme, open en positieve docent-lerende relatie en een docent die beschikbaar is voor (hulp)vragen, zijn daarbij van belang. Geef bijvoorbeeld via video feedback waarbij je reageert op individuele bijdragen. Lerenden voelen zich dan gezien. Rooster bijvoorbeeld ook tijd waarin lerenden met elkaar kunnen studeren.

Hieronder vind je mijn slides: