Blended learning belangrijk bij leven lang leren

Om als land concurrerend te kunnen blijven, is het noodzakelijk dat meer mensen hoger opgeleid worden. Dat betekent niet alleen dat jongeren steeds meer moeten in- en doorstromen naar hogere opleidingsniveaus. Volwassenen zullen ook hun leven lang moeten (mogen?) leren. Dat is één van de maatschappelijke uitdagingen voor de komende jaren. In dit kader heeft de Onderwijsraad gisteren een verkenning gepubliceerd: Middelbaar en hoger onderwijs voor volwassenen.

Ik heb het rapport selectief gelezen (o.a. de samenvatting). Een aantal zaken valt mij op:

• De Onderwijsraad spitst de verkenning toe op onderwijs vanaf niveau MBO-4. Ik vind dat te beperkt, omdat menig werknemer volgens mij via niveau 3 'opgeschoold' zou moeten worden.
• Volwassenenonderwijs stond lange tijd synoniem voor algemeen vormend onderwijs (basiseducatie, voortgezet algemeen volwassenenonderwijs). De Onderwijsraad pleit nu voor meer beroepsgericht volwassenenonderwijs.
• Een gevoel van urgentie voor een leven lang leren ontbreekt vaak op alle fronten, schrijft de Onderwijsraad.
• Het bestaande onderwijs heeft volwassenen inhoudelijk veel te bieden. Maar de manier waarop het is ingericht (onder meer wat betreft opleidingsduur) past volgens de samenstellers van het rapport slecht bij de doelgroep volwassenen. Op dit moment maken volwassenen nauwelijks gebruik van het reguliere hoger onderwijs of middelbaar beroepsonderwijs. De Onderwijsraad pleit daarom onder meer om het bekostigen van deeltijd volwassenenonderwijs.
• Procedures op het gebied van elders verworven competenties kunnen er voor zorgen dat volwassenen sneller gekwalificeerd kunnen worden, maar de Onderwijsraad waarschuwt ook voor ongewenste neveneffecten (jongeren die het onderwijs voortijdig verlaten om via EVC alsnog een diploma te behalen). Ik verbaas me daarover, aangezien er diverse maatregelen zijn getroffen om jongeren te dwingen op school te blijven (heeft ook nadelen). Bovendien kun je jongeren volgens mij heel goed duidelijk maken dat je eerst de nodige ervaring moet opdoen voordat je in aanmerking komt voor een EVC-procedure. En anno 2009 kom je zonder diploma praktisch niet meer aan de bak (slecht betaalde banen uitgezonderd).
• De Onderwijsraad erkent het belang van meer informele vormen van leren. Dat is winst. Toch gaat de meeste aandacht in de verkenning uit naar formele vormen van scholing. Natuurlijk: voor de meeste volwassen lerenden is het belangrijk dat zij een leertraject afsluiten met een kwalificatie een civiel effect heeft. Toch valt er volgens mij meer winst te halen als je kritischer kijkt naar leerarrangementen die bestaan uit een mix van meer informele en formele leeractiviteiten, EVC-procedures (aan de hand van een e-portfolio) en betekenisvolle beoordelingen. Opvallend is dat veel volwassenen zelf aangeven een actievere rol te willen vervullen in het samenstellen van leerarrangementen, waarbij zij onder andere ook pleiten voor meer coaching op de werkvloer (zie pagina 29).
• De Onderwijsraad denkt dat afstandsleren en e-learning de beste kansen bieden om volwassenen te interesseren voor scholing. Zij breken daarbij -hulde, hulde- een lans voor de vrije toegang tot informatiebronnen en leermiddelen (open access, open education). Helaas zijn de aanbevelingen op dit punt weinig concreet.
  Ik ben (uiteraard) groot voorstander van het gebruik van e-learning bij een leven lang leren. Ik zie echter wel nog wat uitdagingen als het gaat om de acceptatie hiervan. Niet alleen door opleidingsinstituten en onderwijsinstellingen. Ik vraag me ook af of de doelgroep 'volwassenen' op dit moment al voldoende 'e-learning ready' is. Ik word hierin gesterkt door de opvattingen van volwassen studenten over contact met docenten. Daar waar de Onderwijsraad in de samenvatting spreekt over e-learning en afstandsleren, pleit men op pagina 74 voor 'blended learning'. Persoonlijk lijkt mij dat inderdaad een betere benadering.