Combineer woord en beeld (Wijze lessen)

“Wijze lessen. Twaalf bouwstenen voor effectieve didactiek” van Tim Surma cs is een groot succes. De relatie met leertechnologie kan deze bouwstenen echter verder versterken. In een aantal blogposts beschrijf ik daarom hoe je leertechnologie kunt gebruiken in het kader van deze bouwstenen. Vandaag bouwsteen 4: combineer woord en beeld.

Dit wordt waarschijnlijk de kortste blogpost in het kader van mijn reeks over het versterken van de bouwstenen voor effectieve didactiek. Bouwsteen 4 gaat namelijk over het slim gebruiken van woorden en beelden. Iets dat bij uitstek bij het gebruik van leertechnologie aan de orde is, en dan met name bij het gebruik van educatieve content (zoals content ontwikkeld in H5P of auteursomgevingen als Xerte, of online video).

De auteurs schrijven hierover:

Leerlingen slaan informatie die zowel via woorden als beelden wordt gepresenteerd, gemakkelijker op dan wanneer alleen maar woorden worden gebruikt. Dit principe is gebaseerd op het feit dat verbale en visuele informatie volgens twee afzonderlijke (maar gelijktijdig werkende) processen in het werkgeheugen verwerkt worden en vervolgens in het langetermijngeheugen geïntegreerd. Dat maakt het leren minder belastend en effectiever.

De auteurs bespreken hierbij met name de multimediaprincipes van Richard Mayer. De auteurs typeren deze als “spelregels die zorgen dat onnodige belasting van het werkgeheugen minimaal is.” De centrale boodschap is dan: tekst gecombineerd met beeld, werkt beter dan tekst alleen.

Ik ga deze principes hier niet herhalen. Op deze pagina, behorende bij het boek, vind je een korte video en een website waar deze principes helder worden toegelicht.  Dat geldt ook voor Saxion’s ‘Kennisclip in 5 fasen‘ (waar de principes van Mayer een onderdeel van zijn) of voor drie blogposts van Didi Joppe van Zuyd Hogeschool over deze principes. Deze principes zijn overigens ook relevant voor de waarschijnlijk meest ge- en wellicht ook misbruikte doceertechnologie: powerpoint.

In hun bijdrage over het combineren van woord en beeld stellen de auteurs ook dat je kritisch moet zijn op het gebruik van een overdaad aan beelden, geluiden en animaties. Ze kunnen afleiden en leiden tot overbelasting. Dit kan ook gelden voor overweldigende virtual en augmented reality-omgevingen. Deze omgevingen noemen de auteurs overigens ‘veelbelovend’, maar zij pleiten er ook voor het toepassen van de dual coding-theorie en multimediaprincipes van Mayer hierbij toepassen. Ik heb ooit hardop afgevraagd of VR en AR geen aparte ontwerpprincipes vereisen.

Kortom, de auteurs leggen in dit hoofdstuk nadrukkelijk de relatie met online en blended learning. Zij benadrukken belangrijke voorwaarden waar educatieve content aan dient te voldoen, wil deze content daadwerkelijk ‘leerzaam’ zijn.

Ik vraag me hierbij trouwens wel af of het altijd gemakkelijk is om passende beelden bij woorden te bedenken. Bovendien moeten, bijvoorbeeld in geval van romans, woorden juist ook tot de verbeelding spreken.

Zie ook:

1. Activeer relevante voorkennis met leertechnologie (Wijze Lessen)
2. Geef duidelijke, gestructureerde en uitdagende instructie met leertechnologie (Wijze Lessen)
3. Gebruik voorbeelden (Wijze Lessen)

This content is published under the Attribution 3.0 Unported license.