Als ik tijdens workshops vraag met welk doel mensen ICT in het onderwijs inzetten, dan wordt “het vergroten van de aantrekkelijkheid van het onderwijs voor lerenden” vaak genoemd. Waarmee vaak wordt aangeduid dat het gebruik van leertechnologie ertoe moet bijdragen dat leren leuk en plezierig is. Ik betoog dan altijd dat dit voor mij geen doel op zich is.
Er is natuurlijk niets mis met het vergroten van de aantrekkelijkheid van het onderwijs, dat lerenden leren leuk vinden. Het is altijd mooi meegenomen als lerenden met plezier leren.
Maar draagt aantrekkelijkheid ook bij aan minder uitval, betere leerresultaten, aan socialisatie, aan persoonsvorming, aan een lagere werkdruk voor docenten of aan hetzelfde leren in minder tijd?
Er wordt vaak verondersteld dat aantrekkelijkheid de motivatie vergroot en dat een hogere motivatie positief van invloed is op leerresultaten en het reduceren van uitval.
Het laatste klopt. Motivatie is belangrijk voor leerprestaties, al is het niet vanzelfsprekend dat een hoge motivatie ook daadwerkelijk leidt tot goede leerprestaties.
Als je echter kijkt naar wat motivatie van lerenden beïnvloedt, dan hoort aantrekkelijkheid van het onderwijs daar niet bij. Ryan en Deci noemen in hun self-determination theory drie elementen:
- Het gevoel ‘competent’ te zijn (ik ben in staat deze taak uit te voeren).
- Sociale verbondenheid (relaties, interacties, vertrouwen).
- Autonomie (ruimte om naar eigen inzicht te kunnen handelen).
Feedback en controle over het leren (met een duidelijke relatie naar autonomie) worden bijvoorbeeld ook vaak genoemd (o.a. door Hattie), net als ‘betekenisvol’ (leren geeft betekenis, heeft een duidelijk doel). Gamification en serious games maken m.i. vooral gebruik van elementen als feedback, sociale verbondenheid en autonomie.
‘Aantrekkelijkheid’ of ‘plezier’ komen naar mijn mening in de lijstjes met factoren die motivatie voor leren beïnvloeden niet voor.
Ik vind ‘aantrekkelijk onderwijs’ ook geen doel op zich omdat we ook nog zo iets kennen als het ‘novelty effect’:
the tendency for performance to initially improve when new technology is instituted, not because of any actual improvement in learning or achievement, but in response to increased interest in the new technology.
Dit effect is van tijdelijke aard. Dat blijkt bijvoorbeeld uit het gebruik van een applicatie als Kahoot. Bij de introductie van Kahoot zijn lerenden enthousiast, na tien keer een stuk minder.
Als je je focust op “aantrekkelijkheid” als doel van ICT in het onderwijs, dan wordt ‘technology enhanced learning’ daarom ook geen strategisch thema binnen je organisatie. Het blijft dan een ‘nice to have’.
This content is published under the Attribution 3.0 Unported license.
Geef een reactie