OEB2009: samenvattend reflecteren op de Online Educa Berlijn 2009

Twee dagen na Online Educa Berlin, editie 2009, is het tijd voor reflectie.

• Ik heb weer erg genoten van dit internationale congres, waar uiteindelijk 2076 mensen aan deel hebben genomen. Ik heb weer veel gesproken met oude bekenden (die ik meestal alleen in Berlijn tegenkom), en heb ook mensen ontmoet die ik nog niet eerder kende (of alleen online). Ok, het is voor een groot deel 'preken voor eigen parochie' zoals iemand niet helemaal ten onrechte aangaf. Maar als je niet open staat op innovatie, technologie en een andere kijk op leren, dan zul je hier nooit de inspiratie vinden die ik er altijd op doe. Een (t)e-learning conferentie is volgens mij niet geschikt om overtuigd te worden. Wel om meer bewust te worden van de invloed van ICT op leren.
  Ik ben me er overigens van bewust dat het erg lastig is om een sfeer via blog posts te beschrijven.
• De keynotes, die ik heb bijgewoond, fungeerden allen uiteindelijk als inspiratiebron (je moet geen concrete handvatten voor je eigen praktijk verwachten). Op de eerste dag hamerden alle drie de inleiders de boodschap er in dat onderwijs en opleiden moeten transformeren om beter aan te sluiten op de eisen die de hedendaagse samenleving stelt. We moeten intensiever gebruik maken van technologie om leren meer flexibel te maken, minder "one size fits all", en om een groter beroep te doen op de competenties die de huidige samenleving van burgers vraagt. Zij brachten deze op zich vaakgehoorde boodschap alle drie op een geheel eigen wijze over de bühne.
  
  De keynotes van de tweede dag gingen onder meer in op veranderingen in het onderwijs, innovatiestrategieën, de veranderende rol van uitgevers en het gebruik van technologie om leren van gehandicapten en chronisch zieken beter mogelijk te maken. Bij die laatste inleiding realiseerde ik me hoe weinig we in Nederland spreken over 'Digital Inclusion'.
  
• Van groot belang vond ik de sessie over 'het brein' met de conclusie:
  

  
  Neuroscience gives no prescriptions for instructional design, only descriptions.

  
  Een verademing ten opzichte van de hype die momenteel in Nederland heerst rond de werking van de hersenen en de gevolgen voor voor didactiek. Let wel: het verzet hiertegen kwam niet van onderwijskundigen of leerpsychologen, maar van neurowetenschappers zelf.

• Moeten we (t)e-learning via kleine stappen invoeren, of via een 'ontwrichtende innovatie'? Guus Wijngaards ziet duidelijk meer heil in kleine stappen. Gilly Salmon bepleitte in feite een twee sporenbeleid. Dat bevestigde zij via Twitter:
  

  
  I was trying to say that we need to do both incremental and radical innovation- this is Leicester's strategy

  
  Mensen als Robin Good en Graham Attwell lijken meer voor een radicale benadering te kiezen.

• Ook dit jaar was er een tegenstelling tussen behoudende e-learning professionals en vernieuwers. Verleden jaar schreef ik hierover:
  

  
  Het ene uiterste heeft behoudende opvattingen over e-learning. E-learning is dan vooral cursus/training-gericht, waarbij het initiatief ligt bij de organisatie (e-learning 1.0). Het andere uiterste is innovatief van aard, waarbij er veel aandacht is voor het gebruik van social software binnen (overwegend) informele leersituaties. Het debat met betrekking tot opvattingen over onderwijs lijkt ook hier door heen te lopen.
  

  
  Dit jaar kwam deze 'paradigma-strijd' met name naar voren tijdens het Online Educa debat over het al dan niet schadelijke karakter van 'social computing'. De vernieuwers wonnen gelukkig nipt. De 'parochie' was sterk verdeelt, wat ik niet verwacht had. Het relatief beperkte gebruik van de back channel tijdens mijn sessie verklaar ik ook mede uit de behoudende achtergrond van veel congresgangers.

• Tijdens het Schoolforum en de sessie waarin Duitse scholieren in gingen op hun gebruik van nieuwe media kreeg ik de indruk dat het Duitse voortgezet onderwijs allesbehalve vergevorderd is in het gebruik van ICT ten behoeve van leren. Het zou met name ontbreken aan een goede ICT-infrastructuur, aan bekwaamheden bij docenten en aan een positieve attitude van onderwijsgevenden en onderwijsmanagers ten aanzien van ICT in het onderwijs. Volgens iemand waar ik mee sprak (en die de Duitse sitiatie beter kent) is echter sprake van grote verschillen tussen de deelstaten, en zou Berlijn een duidelijk achtergestelde positie innemen.
• Tijdens het Schoolforum viel me op dat de factoren die bijdragen aan een succesvolle invoering van 'sociale computing' in het onderwijs, ook in het algemeen gelden voor ICT in het onderwijs. Uit deze sessie heb ik ook een aantal 'evidence-based' bevindingen gehaald over het werken met interactieve whiteboards (voors- en tegens).
• Tijdens de sessie waarin Duitse scholieren ingingen op hun gebruik van nieuwe media bleek dat deze jongeren een hoop technologie gebruiken, ook voor leren. Maar dan vooral voor zelfgeorganiseerd leren. Ook bleek dat deze jongeren ICT op een heel diverse manier gebruikten. Zij gebruikten veel technologie om te leren, maar benoemden dat lang niet altijd als leren.
• De sessie over digitale identiteit maakte duidelijk hoe belangrijk het is dat we ons bewust zijn van de kansen en risico's van de vorming van een digitale identiteit. Het zijn niet alleen jongeren die zich hiervan bewust moeten zijn, maar ook volwassenen. Volwassenen dragen immers bij tot de digitale identiteit van kinderen.
• De organisatie van de Online Educa lijkt definitief te hebben gekozen voor meer afwisselende werkvormen. Voorbeelden zijn:
  1. Langer durende sessies, waarin presentaties en discussies elkaar afwisselen.
  2. De pecha kucha, waarbij sprekers worden uitgedaagd in nog geen 7 minuten hun boodschap voor het voetlicht te brengen.
  3. Het Online Educa debat.
  4. De Battle of the bloggers (waar ik zelf niet naar toe ben gegaan), lunch sessies voor special interest groups, enzovoorts.

  Een prima zaak, al valt er volgens mij wel het e.e.a. te optimaliseren aan deze werkvormen, zoals ik al heb geschreven. Ook lijkt het er op dat niet alle deelnemers staan te wachten op meer interactie.

• Er is gigantisch veel getwitterd tijdens dit congres. Je hebt op deze manier ook contact met mensen die de Online Educa ook bezoeken (op deze manier heb ik Jeroen Bottema 'geworven' als moderator), maar ook met anderen. Ik heb de afgelopen week heel veel reacties gekregen op mijn tweets. Wat me daarbij wel opviel, was dat een tweet mensen op het verkeerde spoor kunnen zetten (bijvoorbeeld omdat ze denken dat ik iets vind, terwijl ik twitter wat een spreker zegt). Zoals ik al eerder schreef: ik zal Twitter niet snel gebruiken als back channel die je wilt inbedden in een sessie. Daarvoor is Twitter te onstabiel (en verplicht je belangstellenden om te gaan twitteren). Maar als communicatiekanaal rond een congres heeft Twitter zeker zijn waarde bewezen.
• Ik ben inmiddels in staat om te microbloggen over een congres en zo aantekeningen te maken die ik later sneller kan omzetten in een impressie. Verleden jaar schreef ik nog:
  

  
  Ik heb ook meer getwitterd en ervaren dat ik niet echt goed in staat ben bij goede sprekers via twitter 'aantekeningen' te maken (pen en papier werken dan beter).

  
  Oefening baart kunst, zo blijkt op dit terrein. Hier zijn de Twitter-statistieken van de afgelopen week: