Gisteravond hield Willem Karssenberg (@Trendmatcher) op verzoek via Twitter een peiling over de vraag: heb jij op dit moment een baan waarvoor je een ooit behaald diploma nodig had? Ik gaf aan dit de verkeerde vraag te vinden en wil dat via deze blogpost nader toelichten.
Als je congressen over ICT en leren bijwoont of opiniërende bijdragen leest over leren in de 21ste eeuw, dan kom je regelmatig twijfels tegen over de waarde van het diploma. Sommige opiniemakers twijfelen zelfs aan het nut van school. Men probeert dat vaak te illustreren met de vraag aan het publiek wie een diploma heeft voor het werk dat men nu uitvoert.
Er zijn maar weinig mensen die deze vraag bevestigend antwoorden. Veel werkende volwassenen leren en ontwikkelen voortdurend. Dat doet men via (online) cursussen, trainingen, studiedagen en natuurlijk ook op een informele manier. Deze leeractiviteiten worden echter niet afgesloten met een diploma. Hooguit met een (deel)certificaat, badge of bewijs van deelname. Het is dan ook lang geleden dat menig werkende een diploma heeft behaald. En sinds die tijd is (hun) arbeid drastisch veranderd.
Dat wil echter niet zeggen dat je geen diploma nodig hebt.
Laat ik dat aan de hand van mijn eigen situatie illustreren.
Ik beschik over drie diploma’s:
- VWO (1983)
- Pedagogische wetenschappen (1989, specialisatie volwasseneneducatie)
- Nederlandse School voor Onderwijsmanagement (1994)
Al deze diploma’s heb ik behaald zonder ooit online te zijn geweest. Nu houd ik me met name bezig met internettechnologie en leren. Mijn kennis over didactiek heb ik ook met name ontwikkeld na mijn studie. Wat dat betreft zou ik de vraag, die Willem stelde, ontkennend moeten beantwoorden.
Ik vind het echter ook de verkeerde vraag.
- Vanwege de m.i. impliciete veronderstelling dat een diploma vooral betrekking heeft op kwalificering.
- Omdat er m.i. niet snel een directe relatie is tussen een opleiding/diploma en een specifieke baan (je wordt meestal altijd breder opgeleid).
- Omdat diploma’s van reguliere opleidingen uitdrukking zijn van een basisbekwaamheid op basis waarvan het nadrukkelijk de bedoeling zou moeten zijn dat je je doorontwikkelt.
Ik heb voor mijn huidige werk mijn drie behaalde diploma’s niet persé nodig. Toch zijn de drie betreffende opleidingen van groot belang geweest voor mijn ontwikkeling, en daarmee voor mijn huidige werk. Deze opleidingen hebben onder meer bijgedragen aan:
- Kritisch denken (onder meer over de verhouding tussen overheid en organisaties).
- Expliciete kijk op mens en maatschappij.
- Problemen oplossen.
- Computational thinking.
- Inzicht krijgen in de werking van (onderwijs)organisaties.
- Inzicht in strategische vraagstukken.
- Communicatieve vaardigheden (o.a. schrijfvaardigheden, Duits en Engels redelijk beheersen).
- Kennis over didactiek (basis).
- Inzicht in implementatievraagstukken.
- Samenwerken.
- Sociale en culturele vaardigheden.
Dit zijn allemaal bekwaamheden die van belang zijn voor mijn huidige werk. Had ik deze bekwaamheden ook met andere opleidingen kunnen ontwikkelen? Ongetwijfeld.
We moeten ons echter ook realiseren dat een diploma nog altijd van grote waarde is voor de meeste jongeren, met name met een lagere opleiding. CPB-onderzoeken laten dit voortdurend zien. Onlangs concludeerde het CPB weer:
Jongeren uit onze studie met een startkwalificatie doen het beter op de arbeidsmarkt dan degenen zonder startkwalificatie. Dit geldt voor alle onderzochte arbeidsmarktuitkomsten: werk, economische zelfstandigheid, baanzekerheid en werkzekerheid.
De groep jongeren die maatschappelijk succesvol zijn zonder diploma, is relatief klein.
Het gaat er dus niet om of je diploma’s nodig zijn voor je huidige baan. Het gaat er om of de ooit gevolgde opleidingen -waarvan het diploma het aantoonbare ‘bewijs’ is- van belang zijn voor je baan, maar ook voor je persoonsvorming en je vermogens om te socialiseren.
Zijn er betere alternatieven voor het diploma? Wellicht? Kan de huidige manier van onderwijs en examineren beter? Absoluut.
Op dit moment hebben diploma’s nog steeds aantoonbaar cruciaal civiel effect. Daar moet je heel zorgvuldig mee omgaan.
This content is published under the Attribution 3.0 Unported license.
Geef een reactie