Hoe elektronische boeken binnen een instelling voor hoger onderwijs worden gebruikt

In de Verenigde Staten zouden elektronische boeken de toegankelijkheid van het hoger onderwijs vanwege lagere kosten moeten helpen vergroten, ook door gebruik te maken van open educational resources. Er zijn echter ook vragen over de effectiviteit en over de houding van lerenden ten aanzien van deze media.

Bij de Universiteit van Centraal Florida heeft gedurende drie jaar onderzoek gedaan naar het gebruik van elektronische tekstboeken. Aimee deNoyelles en John Raible doen verslag van dit onderzoek. Zij signaleren een aantal interessante verschuivingen.

• Elektronische tekstboeken worden in toenemende mate gebruikt, en ook verplicht gesteld. Het percentage respondenten dat aangeeft minstens één e-boek te gebruiken is in vier jaar tijd met 22% toegenomen (tot 66%). Jongere lerenden gebruiken vaker e-boeken dan oudere lerenden.
• De onderzoekers hebben gevraagd welk type e-boek er gebruikt wordt. Daarbij valt op dat elk type e-boek binnen vier jaar tijd minder wordt gebruikt. Dat komt waarschijnlijk doordat lerenden een andere definitie van e-boek hanteren dan de onderzoekers.
• De grote meerderheid van de ondervraagden gebruikt de computer vooral om elektronische boeken mee te bestuderen. Dat is in de loop van de vier jaar eigenlijk niet veranderd.
• Het percentage lerenden dat aangeeft een voorkeur te hebben voor boeken op papier is in vier jaar tijd fors gedaald. Het percentage lerenden dat het gevoel heeft minstens net zo effectief te leren van een e-boek dan van een papieren boek is in vier jaar tijd gedaald van 60% naar 44%.
• Docenten zijn in de loop van de vier jaar een actievere rol gaan vervullen bij het gebruik van e-boeken (o.a. uitleg geven).

Lerenden gebruiken dus in toenemende mate elektronische boeken, maar hebben ook het gevoel er minder van te leren. De onderzoekers suggereren dat een toenemend gebruik heeft geleid tot meer inzicht in de beperkingen.

Verder stellen de onderzoekers onder andere dat elektronische boeken weliswaar vaker worden gebruikt, maar dat deze elektronische boeken geen “advantageous features” bevatten zoals interactieve quizzes. Elektronische boeken zijn veelal digitale versies van de papieren edities. Uitgevers zouden elektronische boeken veel meer kunnen verrijken.

Onderzoek laat zien dat lezen vanaf papier effectiever is. Indien elektronische boeken echter didactisch verrijkt worden, dan krijgt de discussie over lezen van papier versus lezen vanaf een beeldscherm een nieuwe impuls. Bij elektronische boeken ben je dan namelijk veel actiever bezig met de leerstof, bijvoorbeeld doordat je zelftoetsen kunt maken. Ook kun je bepaalde handelingen via video’s demonstreren.  Deze verrijking kan de effectiviteit ten goede komen. Het is dan weinig zinvol om deze elektronische content te vergelijken met een papieren boek (appels met peren vergelijken).