Wat het onderwijs kan leren van Herman’s Restaurant School (#in #hrs)

Afgelopen dinsdag was de laatste aflevering van Herman's Restaurant School. In dit TV-programma van RTL probeerde topkok Herman den Blijker tien Rotterdamse (oudere) jongeren in acht weken tijd op te leiden tot beginnend beroepsbeoefenaar (kok en gastheer/vrouw). De jongeren hadden allemaal een uitkering. Aan het eind van het traject zouden de jongeren een baan of leerwerktraject aangeboden krijgen, of terugvallen in hun uitkering.

Het ging hierbij om jongeren met een vaak problematische en complexe achtergrond (schulden, gezondheidsproblemen, problemen thuis, moeilijk lerend, enzovoorts). Soms kreeg je hier goed zicht op, in een aantal gevallen (gelukkig) niet (privacy). Aan het eind van de rit kregen drie jongeren een baan aangeboden, en vijf een leerwerktraject. Twee jongeren hebben het traject niet afgemaakt. Een mooi resultaat, vind ik.

Volgens mij kan het onderwijs hier een aantal lessen uit trekken.

In de eerste plaats dat iedereen een tweede kans verdient. Een aantal van deze jongeren is deels door eigen schuld, deels door omstandigheden, in de problemen gekomen. Dit programma bood hun een tweede kans, waardoor zij uit hun moeilijke situatie kunnen komen. Jongeren kunnen dit vaak niet alleen. Een extra zetje kan helpen. Een eenzijdig, neo-conservatiefliberaal, beroep op de eigen verantwoordelijkheid bezorgt deze jongeren 'levenslang' , en jaagt de samenleving onnodig op kosten.

Een tweede les is dat sommige jongeren met complexe problemen te maken hebben, die multidisciplinair moeten worden aangepakt. Deze problemen zijn niet alleen sociaal-economisch van aard (lees ook Educating Britain), maar hebben ook te maken gezondheid, relaties of gemangeld worden in een voor lager opgeleide jongeren onbegrijpelijke bureaucratie. Als jongeren worden ondersteund om deze problemen op te lossen, dan neemt dat vaak belemmeringen voor leren weg. En ja: dat kost wat, maar het levert de samenleving ook veel op.

In de TV-serie moest één jongere bijvoorbeeld stoppen met het traject omdat zij geen opvang voor haar kinderen geregeld kreeg. Een andere jongere, daarentegen, ontpopte zich tot een veelbelovend beginnend gastvrouw toen haar gebitsproblemen werden verholpen. Het onderwijs is onvoldoende toegerust om deze ondersteuning te bieden. Ik weet dat Piet Boekhoud van het Rotterdamse Albeda College dit in het verleden heeft geprobeerd, maar dat dit vooral tot financiële tekorten heeft geleid.

Een derde conclusie is dat jongeren in een korte tijd veel kunnen leren. Dat komt m.i. door de authentieke en betekenisvolle leersituatie (al twijfelde ik over de zinvolheid van een aantal leeractiviteiten), de intensieve begeleiding, de aanwezigheid van rolmodellen (zoals Herman den Blijker zelf), en het appèl op de intrinsieke motivatie (je wilt dat jouw familie, die komt eten, trots op je is).

Mijn vierde en laatste conclusie is dat iedereen talent heeft. Als talent en passie worden aangewakkerd, als zij het gevoel hebben 'er toe te doen' en als hun trots wordt aangewakkerd, dan bevordert dit het leren door jongeren enorm. In Educating Britain (een tip van @SirKenRobinson) formuleert Natasha Devon dit als volgt:

The issue, in my opinion, is that not enough respect is given to less academic, or vocational qualifications. We never acknowledge, as a society, that EVERYONE is brilliant at SOMETHING. We don’t give as much support people who fall outside the traditional, academic subjects. We never take into account that it takes a myriad of varying skill-sets to make the world go round.

Je zag tijdens het TV-programma jongeren sterk groeien. Het zelfvertrouwen en de bekwaamheden van de meesten ontwikkelden zich zichtbaar. Binnen ons onderwijs houden wij ons hiermee nog steeds onvoldoende bezig. De individuele ontwikkeling van jongeren staat nog onvoldoende centraal doordat we te eenzijdig uitgaan van een organisatiegestuurd curriculum.

Daar komt bij dat wij jongeren nog steeds onvoldoende positief bekrachtigen. In Herman's Restaurant School werden de lerenden niet alleen respectvol aangesproken op negatieve aspecten van hun gedrag, maar kregen zij ook complimenten als zij goed gepresteerd hadden. Met didactiek alleen ben je er in het onderwijs niet. Pedagogiek is ook broodnodig.

Er zijn uiteraard ook kritiekpunten op dit programma te geven. En we hebben natuurlijk geen zicht op wat zich op de schermen allemaal heeft afgespeeld. Ook zou ik willen zien wat er over een paar jaar van deze jongeren terecht is gekomen. Maar al met al bood deze serie wat mij betreft belangrijke leermomenten voor ons onderwijs, die nauw aansluiten bij opvattingen over onderwijs en leren van mensen als Sir Ken Robinson.