Vanochtend mocht ik een keynote verzorgen tijdens de jaarlijkse gebruikersconferentie van open source leeromgeving ILIAS. In deze presentatie ben ik onder meer ingegaan op didactische principes van ‘social learning’.
Ik heb zelf eerlijk gezegd nog nooit gewerkt met de open source leeromgeving ILIAS. De organisatie had me echter gevraagd hen een spiegel voor te houden. Mijn vraag aan hen was daarom: in hoeverre is ILIAS in staat om ‘social learning’ te faciliteren?
Leren zou wat mij betreft een cognitief en sociaal proces moeten zijn. Leren en ook e-learning is echter vaak een individuele aangelegenheid. ‘Social learning’ is dan ook geen redundant begrip.
Het concept heeft in de loop der jaren wel een andere betekenis gekregen. In zijn social learning theory benadrukte Albert Bandura het belang van de sociale context voor leren. Volgens hem vindt leren vooral plaats door observeren en modelleren. Door ook de gevolgen te zien van het handelen van anderen, trek je conclusies voor je eigen gedrag. Verder benadrukt Bandura het belang van self-efficacy.
Vandaag de dag heeft social learning een wat andere betekenis gekregen. Mede als gevolg van technologische ontwikkelingen en veranderende opvattingen over leren (zoals de erkenning van het belang van informeel leren, leren in netwerken en de toenemende verantwoordelijkheid van lerenden voor hun eigen ontwikkeling), spreken we nu over social learning als sprake is van samenwerkend leren en leren via interactie met behulp van ICT (zoals sociale media) waarbij de lerenden zelf veel controle heeft over het eigen leren. Met name dit laatste is ook erg belangrijk. Bandura’s theorie werd daarbij aanvankelijk genegeerd, maar nu meer erkend.
Dat blijkt bijvoorbeeld uit deze didactische principes die ik onderscheid:
- Bij social learning is sprake van actief leren. Bij social learning verwerken lerenden informatie actief via interactie met content, interactie met docenten en interactie met elkaar.
- Bij social learning is sprake van samenwerkend leren, waarbij lerenden werken aan gezamenlijke en uitdagende doelen. Lerenden zijn van elkaar afhankelijk om de taak uit te voeren. Dit is een complex proces. Een kwalitatief goede taak is daarbij van groot belang.
- Bij social learning wordt gamification toegepast, zoals het onmiddelijk geven van feedback en het streven naar ‘meesterschap’.
- Bij social learning worden ook principes van zelf-determinatie toegepast om de intrinsieke motivatie te bevorderen.
- Bij social learning worden diverse vormen van ondersteuning toegepast die passen bij de behoeften van de lerenden. Deze ondersteuning wordt geleidelijk afgebouwd tijdens het leerproces.
- Bij social learning wordt self-efficay bevorderd, bijvoorbeeld door lerenden ‘just-in-time’ inzicht te geven in hun progressie.
- Bij social learning leren lerenden door te observeren. Dikwijls wordt daar online video voor gebruikt. Bijvoorbeeld ook door anderen te filmen, en jezelf af te vragen wat je kunt leren van het gedrag. Video interactiebegeleiding kan dan ook onderdeel zijn van social learning.
- Bij social learning speelt reflectie een belangrijke rol. Via reflectie denk je bijvoorbeeld na over de gevolgen van observaties voor je eigen gedrag. Of over de gevolgen voor onderliggende metale modellen. Reflectie bevorder je bijvoorbeeld door het stellen van open vragen.
- Bij social learning ligt ook de nadruk op verbetering van performance, en niet op het leren zelf.
Ieder voor zich zijn dit bekende principes, die zeker niet uniek zijn voor social learning. Echter, er is pas sprake van social learning -in de nieuwe betekenis- als de meeste principes worden toegepast, en als de lerende veel controle heeft over het eigen leren. Zie ook het boek dat Marcel de Leeuwe en ik over social learning hebben geschreven.
Ik ben ook ingegaan op voorbeelden van social learning (zoals de leersafari) en ben geëindigd met enkele reflecties. Zo kan social learning m.i. zeker betekenis hebben voor een leven lang leren, maar is social learning niet altijd een geschikte manier van leren.
Nota bene: kom ik ook nog de zoon van een nicht van me tegen (40 jaar niet gezien).
Hieronder vind je mijn slides:
This content is published under the Attribution 3.0 Unported license.
Geef een reactie