Ravioli del Casentino

Onlangs trad een kennis van me in dienst bij een multinational. Enthousiast vertelde Wim (zo heet hij) dat hij ook een cursus via e-learning ging volgen. Het ging om een introductiecursus voor nieuwe medewerkers, over de gevolgen van Internettechnologie voor de business van het bedrijf.

Omdat ik regelmatig lovende verhalen vertel over deze vernieuwende manier van leren, had Wim er hoge verwachtingen van. Immers: hij kon in eigen tempo leren, op het moment dat het hem uit kwam; precies datgene leren wat hij nodig had om zijn leerbehoefte te bevredigen. En natuurlijk zonder dat hij daarvoor hoefde te reizen. Dat waren immers voordelen die ik hem had voorgehouden!
Vanuit professioneel standpunt was ik nieuwsgierig naar zijn praktijkervaringen. Verleden week spraken wij af in een restaurant om bij te praten.

"Nou, dat was een hele ervaring!", stak Wim van wal met een cynische ondertoon die het ergste deed vrezen. Wim had zich een maand geleden online aangemeld voor de cursus. Niet omdat hij op dat moment een leerbehoefte voelde, maar omdat elke nieuwe medewerker in de eerste drie maanden na de aanstelling deze cursus afgerond moest hebben. Via e-mail ontving hij een instructie. Daarin stond - tot zijn teleurstelling - dat de cursus alleen toegankelijk was als hij vanuit één van de kantoren zou inloggen op het intranet. Van plaatsonafhankelijk leren was dus niet echt sprake. Nu was dat geen ramp, zo vertelde Wim me. Hij kon zich op het werk goed afzonderen. Lastig was wel dat zijn nieuwe baas verwachtte dat het leren in eigen tijd gebeurde. Dat was immers een groot voordeel van e-learning, aldus Wim's werkgever. Wim leerde dus vooral 's avonds op kantoor, met een broodje onder handbereik.

De cursus startte met een test waarin gekeken werd of Wim al bepaalde delen van de leerstof beheerste: een "self-assessment". Uit deze test bleek dat Wim de eerste drie onderdelen van de cursus al onder de knie had. "Maar vervolgens moest ik toch de cursus vanaf het begin volgen", riep een nog steeds verbaasde Wim terwijl hij een hap van zijn Ravioli del Casentino nam. Het nut van de self-assessment was Wim en mij niet duidelijk.
De cursusinhoud bestond volgens Wim met name uit leesteksten die een enkele keer werden geïllustreerd met een foto, geluidsfragment of een uitstapje naar een externe website. Uiteraard werden de verschillende onderdelen ook getoetst. Op zich niet onaardig (ook inhoudelijk), meende Wim, maar allesbehalve vernieuwend.

De cursus nam behoorlijk wat tijd in beslag. Na de eerste week er drie avonden aan te hebben besteed, vond Wim het wel even welletjes. Hij besloot er twee weken niets aan te doen. Na tien dagen kreeg Wim een automatisch mailtje: hij had nog een dikke week om de cursus af te ronden want na inschrijving bleef deze cursus 24 dagen toegankelijk. "Dat is 'just on time' in plaats van 'just in time'", vond Wim niet geheel ten onrechte.

Noodgedwongen ging Wim weer aan de slag en rondde de cursus met succes af. Zijn manager was ook tevreden. Wim had de cursus als één van de besten gemaakt. Toen Wim vroeg waar zijn manager die wijsheid vandaan haalde, antwoordde deze dat hij via het leermanagementsysteem inzicht had in de leeresultaten van de medewerkers.
Wim vroeg mij hoe dit zich verhield tot mijn argument dat cursisten bij e-learning meer zelfverantwoordelijkheid kunnen dragen voor hun eigen leerproces. Ik kon daarop alleen maar antwoorden dat je e-learning op heel verschillende manieren kunt vormgeven. Volgens constructivistische principes, maar ook - zoals bij Wim - op een overwegend instructieve manier.

Onder het genot van een koffie met Grappa spraken we nog verder over de voors en tegens van e-learning en over de vele verschijningsvormen van deze nieuwe manier van leren. Ondanks de nodige drank keek Wim na ons etentje gelukkig nuchterer aan tegen e-learning. Om onze vriendschap in stand te houden heb ik voor de zekerheid de rekening van het restaurant maar betaald.

Wilfred Rubens
Column http://www.e-learning.nl, Nr. 4/02