"De gemakzuchtige lerende"

Regelmatig worden mijn collega's en ik door studenten aan PABO's, lerarenopleidingen en dergelijke bestookt met verzoeken om informatie over e-learning.

Zo kreeg een van mijn collega's de vraag of hij een lijst met boeken over e-learning had. Nooit te beroerd om te helpen en om er zeker van te zijn dat hij een actuele lijst zou overleggen, ging hij het Internet op en stelde een lijst van zo'n zestig boeken samen, compleet met jaartal, uitgever en ISBN-nummer. Nadat hij de literatuurlijst had gemaild, heeft hij nooit meer wat gehoord.

Onlangs kreeg ik het verzoek van een student om op basis van mijn "expertise" (ja, ze weten je te strelen) aan te geven wat de invloed van e-learning is op de rol van de docent, de wijze van contentontwikkeling, de verhouding tussen klassikaal en elektronisch leren èn op de rol van toetsen. Het kan overigens nog erger. Ik ben ook al eens gevraagd om "alles over e-learning" toe te sturen.

Kijk, ik ben niet te beroerd om mee te werken aan een interview. Maar om op afroep een boek te schrijven: dat gaat me toch echt te ver!

Internet is een prachtig medium. Dankzij Internet worden bronnen ontsloten, die een jaar of tien geleden moeilijk toegankelijk waren. Daarbij denk ik niet alleen aan virtuele bibliotheken, maar ook aan personen met verstand van zaken. Maar het mag natuurlijk niet leiden tot gemakzucht bij studenten (wat vanuit een ander gezichtspunt als "slimheid" betiteld kan worden).

Trouwens: niet alleen studenten hebben het privilege op dergelijke gemakzucht. Ook binnen menig arbeidsorganisatie lopen collega's rond die onder het motto van "kennis delen" of "werkend leren" experts leegzuigen. Van enige wederkerigheid (ik krijg kennis, ik geef kennis) is geen sprake.

Gemakzuchtige lerenden storen mij met name ook vanuit didactisch oogpunt. Ik denk namelijk dat pas echt geleerd wordt als lerenden kennis zelf actief construeren (constructivisme). Door anderen het het werk voor hen te laten opknappen, nemen zij een passieve houding aan. In feite positioneren ze de ander in de rol van de klassieke docent, die fungeert als informatie-overdrager. En dat is toch niet wat wij willen? Het geven van instructies kan in bepaalde situaties zeer aan te bevelen zijn. Denk daarbij aan het kunnen bedienen van een machine of aan het kunnen omgaan met bepaalde procedures of software. Maar vandaag de dag zien onderwijskundigen toch veel meer in een constructivistische aanpak. De lerende gaat in een realistische situatie explorerend op zoek naar oplossingen voor bepaalde vraagstukken. Het is een uitdaging om te kijken hoe e-learning daarbij kan ondersteunen. Het heeft onderwijskundig weinig toegevoegde waarde als we nieuwe technologie inzetten om op een ouderwetse manier "les te geven".

Daarom heb ik me twee dingen voorgenomen. In de eerste plaats zal ik vragen: "What is in it for me?" Wellicht heeft de vragensteller een interessant artikel, website of ervaring in de aanbieding. En als ie mijn auto wil poetsen? Perfect! Op de tweede plaats zal ik de gemakzuchtige lerende niet voorzien van informatie, maar hem of haar vooral wedervragen stellen en tips te geven. Opdat hij of zij zelf kennis construeert en de meerwaarde van e-learning voor een eigentijdse manier van leren aan den lijve ervaart.


Wilfred Rubens
Column http://www.e-learning.nl, Nr. 2/02