Coaching bij e-learning

Momenteel kiezen steeds meer organisaties voor e-learning ten behoeve van de professionalisering van hun medewerkers (leren met behulp van Internettechnologie). De invoering van e-learning heeft gevolgen voor de organisatie en voor diegenen die gebruik zullen maken van het e-learningaanbod. Ook de docenten, trainers of coaches die in de organisatie actief zijn, zullen te maken krijgen met een nieuwe steeds meer virtuele rol. In dit artikel staat Wilfred Rubens, e-learningconsultant bij Siennax, stil bij de werkzaamheden van een online coach.

Volgens Siennax heeft e-learning pas succes al de volgende vier opleidingskundige componenten worden ingevuld.

1. Cursusmateriaal
Een overzicht van leerdoelen, leesteksten, webbased/computerbased materiaal, videofragmenten, Powerpoint-presentaties, animaties, opdrachten, voortgangstoetsen en geluidsfragmenten. Het materiaal is per cursus of training geordend, en verder uitgesplitst in modulen.

2. Samenwerking
Cursisten bestuderen de leerstof in eigen tempo. Maar zij werken ook samen met collega-cursisten. Deze zijn ook de eerst aangewezen overlegpartners als men vragen heeft over opdrachten of instructiemateriaal.

3. Expert
De expert is specialist op het vakgebied van de betreffende cursus. Hij kan door cursisten geraadpleegd worden als het cursusmateriaal, medecursisten en de coach een vakinhoudelijke vraag niet kunnen beantwoorden. De expert is veelal een ervaren collega, gespecialiseerd in het onderwerp van de cursus of training. Het kan ook een productspecialist van een toeleverend bedrijf zijn (bijvoorbeeld bij ict-applicaties) of een hoogleraar op het betreffende vakgebied.

4. Coach/moderator
Een cursist wordt bij de start van een cursus, opleiding of training gekoppeld aan een coach. Deze begeleidt de cursist in zijn leerproces. Hij volgt de vorderingen, geeft de cursist tips om beter te kunnen leren, stimuleert en draagt zorg voor een goed verloop van groepsdiscussies. Maar een coach helpt een cursist ook problemen op te lossen, die het leren belemmeren. Bijvoorbeeld als zijn afdelingsdirecteur de cursist - tegen afspraken in - geen gelegenheid geeft op de werkplek te leren. De coach kan werkzaam zijn bij het bedrijf, maar hij kan ook tijdelijk worden ingehuurd.

Rol van de coach

Bij e-learning heeft de coach de volgende taken:

Technische support

• Er zullen altijd cursisten zijn die minder vaardig zijn in het gebruik van een personal computer in het algemeen en in het omgaan met Internettechnologie in het bijzonder. Een coach moet daarom telefonisch en via e-mail bereikbaar zijn om vragen te beantwoorden over het gebruik van de elektronische leeromgeving op zich. Een online prikbord met bijvoorbeeld veel gestelde vragen helpt hierbij, maar zal nooit 100% afdoende zijn.
• Er kan voor gekozen worden dat de coach een rol krijgt bij de registratie van cursisten. De coach verwerkt de aanvragen voor deelname en verstrekt de cursist een instructie over hoe te starten met het leren.

Reactieve onderwijsinhoudelijke support

• Cursisten kunnen onderdelen van de leerstof niet begrijpen. Zij moeten dan terug kunnen vallen op een coach die hen verder helpt. De coach kan zelf interventies plegen waardoor de leerstof beter begrepen wordt of de cursist in contact brengen met een expert. Interventies zijn bijvoorbeeld: begrippen uitleggen, met voorbeelden iets illustreren of extra bronnen verstrekken.
• Cursisten kunnen moeite hebben met het leren zelf. De coach moet dan in staat zijn om de cursist tips te geven ter verbetering van hun leerstrategie. Hij moet in kunnen spelen op de cognitieve strategieën van cursisten.
• Cursisten kunnen door allerlei factoren (zoals werkdruk of geringe ondersteuning van de leidinggevende) belemmerd worden om te leren. Ook in dit geval is de coach het eerste aanspreekpunt voor de cursist. De coach zoekt samen met de cursist naar oplossingen.
• Binnen de leeromgeving maken cursisten opdrachten en toetsen. De coach kijkt deze na en koppelt de resultaten terug (voor zover dit niet geautomatiseerd plaatsvindt).

Pro-actieve onderwijsinhoudelijke support
De coach wacht niet af tot cursisten met vragen en problemen bij hem aankloppen. De coach volgt de vorderingen van de cursist na inschrijving:
- Hoe vaak en hoe lang heeft de cursist ingelogd? - Aan welke modules is de cursist begonnen en welke onderdelen heeft hij met succes afgerond? - Hoe heeft de cursist de opdrachten en toetsen gemaakt?

Deze -en ongetwijfeld andere- vragen kunnen aanleiding voor de coach zijn om zelf contact op te nemen met de cursist. Vervolgens kunnen acties zoals vermeld bij reactieve onderwijsinhoudelijke support, ondernomen worden.

Modereren van (live) discussies
Binnen een e-learningprogramma kan gekozen worden voor het middel "discussie". Daarbij kan het gaan om a-synchrone communicatie of om synchrone communicatie. In het eerste geval kunnen cursisten bijvoorbeeld binnen twee weken reageren op een stelling en op elkaars bijdragen. Het resultaat is de zogenaamde "threaded discussion" (een soort boom structuur). Er wordt gediscussieerd los van tijd en plaats. In het tweede geval -bij synchrone communicatie- bevinden de deelnemers zich weliswaar niet op dezelfde plaats, maar discussieert men met elkaar op hetzelfde tijdstip. Er wordt dan bijvoorbeeld gebruik gemaakt van chat of van een tool als Netmeeting (combinatie van beeld en geluid).
In beide gevallen treedt de coach op als moderator, discussieleider. Hij prikkelt, nodigt deelnemers uit te reageren, vat samen, kapt af en concludeert.

Virtuele relatie

Organisatie coaching

Concluderend wil ik stellen dat ook bij e-learning een goede coach onmisbaar is. Invoering van e-learning zal dan ook niet leiden tot het ontslag van trainers, docenten of coaches. Integendeel: er is veel werk te verrichten voor coaches.

Wilfred Rubens
e-learningconsultant Siennax