Waarom ik niet ga vloggen of SnapChat zal gebruiken

Zeg nooit “nooit”. Maar eerlijk gezegd verwacht ik niet dat ik ooit zal gaan vloggen of de anno 2016 populaire toepassingen als Instagram of SnapChat zal gebruiken.  Dat heeft vooral te maken met het belangrijkste doel waarvoor ik sociale media gebruik.

Vandaag verscheen het Nationale Social Media Onderzoek 2016 van onderzoeksbureau Newcom Research & Consultancy. Hieruit blijkt onder meer dat WhatsApp in Nederland het grootste platform is (met bijna 10 miljoen gebruikers). Uit het gebruik van sociale media haal ik zelf twee belangrijke trends:

1. Platforms die gebruikers in staat stellen om binnen een meer gesloten omgeving te communiceren en te delen winnen aan populariteit (zoals WhatsApp en SnapChat). Toepassingen met een open karakter, zoals Twitter, verliezen aan populariteit.
2. Platforms die betrekking hebben op beelden -zoals Instagram en SnapChat- zijn meer populair dan tekstgerichte applicaties.

Persoonlijk maak ik nog steeds veel gebruik van tekstgerichte toepassingen. Dat heeft niet te maken met een vorm van conservatisme of dat ik ontwikkelingen op het gebied van sociale media niet meer volg. Het heeft te maken met het doel waarvoor ik sociale media met name gebruik: voor kennisontwikkeling en kennisdelen. Sleutelwoorden daarbij zijn efficiëntie, verdieping, reflectie, dialoog.

Efficiëntie: je kunt veel sneller een tekst scannen dan een video. Ik heb ooit een goede video gezocht waarin werd uitgelegd wat blended learning is. Ik heb zeer vele video’s deels bekeken en daar veel tijd aan besteed. Artikelen filteren gaat echt veel sneller.

Verdieping: via korte chats en foto’s kun je nauwelijks opvattingen onderbouwen, verwijzen naar onderbouwingen of verbanden leggen tussen bijdragen. Zie ook mijn blogpost over Hossein Derakhshan waarin wordt gewaarschuwd voor de nadruk op nieuwigheid, populariteit en kwantiteit. In een video kan dat wel, maar die zijn juist weer minder efficiënt te doorzoeken.

Reflectie: beelden zijn sterk in het illustreren van bijvoorbeeld concepten. Ik heb echter geschreven tekst nodig om gedachten te herstructureren, terug en vooruit te blikken. Zie mijn opmerkingen bij verdieping.

Dialoog: via korte chats kun je nauwelijks de dialoog aangaan met anderen. Bovendien kom je juist tot andere inzichten als je niet alleen met gelijkgestemden van gedachten wisselt. De socioloog Zygmunt Bauman waarschuwt vandaag ervoor dat sociale media door veel mensen niet worden gebruikt om hun horizon te verbreden of voor sociale verandering, maar om zich op te sluiten in een ‘comfort zone’:

real dialogue isn’t about talking to people who believe the same things as you. Social media don’t teach us to dialogue because it is so easy to avoid controversy… But most people use social media not to unite, not to open their horizons wider, but on the contrary, to cut themselves a comfort zone where the only sounds they hear are the echoes of their own voice, where the only things they see are the reflections of their own face.

Ik ben minder sceptisch over sociale media dan Bauman. Je kunt sociale media zoals blogs gebruiken voor dialoog en reflectie. Bovendien is ‘leunstoel-activisme’ net als ‘giro-solidariteit’ beter dan geen activisme. Ik maak me hier inmiddels ook ‘schuldig’ aan, maar voel me er niet schuldig over.

Bauman heeft m.i. echter gelijk als hij stelt dat sociale media als Snapchat en ook Twitter dialoog en reflectie onvoldoende faciliteren. Het semi-gesloten karakter van LinkedIn begint ook op een comfort zone te lijken, nu mensen dit platform gaan gebruiken om te bloggen.

Persoonlijk ben ik ook onvoldoende in de gelegenheid om meerdere keren per week foto’s te maken die betekenis hebben voor anderen: beelden van gesprekken, vergaderingen, presentaties of ‘Wilfred achter de Macbook’ zijn zó saai. Ik wil bovendien niet laten zien als ik een weekend weg ben, of voor langere tijd  vakantie vier. Daarom publiceer ik sporadisch achteraf foto’s op Flickr en niet ‘just in time’ op Instagram of SnapChat.

Ik ben uiteraard niet tegen vloggen of tegen het delen van leuke foto’s of korte video’s. Sterker: volgens mij kun je deze toepassingen prima binnen het onderwijs inzetten voor verwerkingsopdrachten (zie bijvoorbeeld mijn blogpost over vloggen en onderwijs). Er is m.i. ook niets mis mee om sociale media vooral voor je plezier te gebruiken. Ik maak echter een andere keuze.