Sinds 1990 werk ik binnen of voor het middelbaar beroepsonderwijs (mbo). Al die tijd is er binnen het mbo gesproken over het realiseren van meer flexibel onderwijs. Op 27 juni 2024 nam ik deel aan een webinar waarin medewerkers van het Summa College uit Eindhoven vertelden hoe zij flexibel onderwijs willen realiseren met behulp van een nieuwe digitale leer- en werkomgeving.
Summa College streeft naar flexibel onderwijs waarin studenten een persoonlijke leerroute volgen, gebaseerd op hun ambities, talenten en ontwikkelbehoeften. Deze persoonlijke leerroute kan worden samengesteld uit het onderwijsaanbod binnen Summa. Een belangrijke aanleiding hiervoor is de structurele krapte op de arbeidsmarkt in Zuid-Oost Brabant. Tegelijkertijd krijgen werknemers steeds meer verantwoordelijkheid voor hun eigen ontwikkeling en willen zij werk, leren en vrije tijd combineren. Dit maakt flexibel onderwijs noodzakelijk. Dit wordt ook weerspiegeld in het Npulse-programma. Daarbij valt wel op dat Npulse als het gaat om uitgangspunten voor een applicatielandschap voor meer ‘wendbaar onderwijs’ weinig sturend is, maar vooral ‘vragend’.
Onderwijskundige kaders
Summa College heeft onderwijskundige kaders geformuleerd voor flexibel onderwijs, gebaseerd op onderwijsaanbod, blended learning, planning en organisatie, en nog twee andere pijlers. Studenten zullen studeren over opleidingen heen, en op termijn zelfs over instellingen heen. De IT-infrastructuur dient dan afgestemd te zijn op het meest flexibele onderwijsscenario. Dit zorgt ervoor dat de technologie de maximale keuzemogelijkheden ondersteunt. Minder flexibele scenario’s passen dan automatisch binnen deze infrastructuur, terwijl onderwijsteams de ruimte krijgen om geleidelijk naar het meest flexibele model toe te werken. Het ontwerp moet daarom het meest flexibele arrangement mogelijk maken en voorbereid zijn op diverse doelgroepen. Teams kunnen vaste arrangementen aanbieden, waarbij bijvoorbeeld 80% van de inhoud vaststaat. Echter, steeds meer studenten willen meer flexibiliteit. Daarom zijn afspraken nodig over kaders voor cursus, arrangement en begeleiding. Summa gaat uit van cursussen van 3 tot 5 studiepunten. Volgens Summa College is het essentieel om deze visie voortdurend te blijven communiceren.
Nieuw IT-landschap noodzakelijk
Informatietechnologie moet dit proces ondersteunen. Het is dan van belang om integraal op te trekken tussen IT-inrichting en onderwijsontwikkeling. Er zal dus sprake zijn moeten zijn van afstemming van uitgangspunten van het onderwijs en uitgangspunten van de IT inrichting. Het IT-landschap moet dus het meest flexibele arrangement mogelijk maken. Bij eerdere aanbestedingen van applicaties zoals het SIS en LMS is hier al rekening mee gehouden.
Op basis van deze visie heeft de IT-afdeling van Summa College een grondige analyse uitgevoerd naar de haalbaarheid en implementatie van een flexibeler onderwijssysteem. Uit dit onderzoek bleek dat de bestaande applicatie-infrastructuur niet compatibel was met de vereisten voor een meer adaptieve leeromgeving. Daarom realiseert Summa College een nieuwe Digitale Leer- en Werkomgeving (DLWO), die geleidelijk door verschillende onderwijsteams in gebruik zal worden genomen. Dit is geen enkel systeem, maar een samenhangend geheel van met elkaar geïntegreerde applicaties. Het gaat dus in feite om een digitale versie van het flexibiliseringsprogramma Summa Flex. Binnen Summa College is een mock-up van een studentendashboard voor de DLWO gerealiseerd, waarvan een video beschikbaar is.
Bij het aanbesteden van het SIS is naar dit toekomstperspectief gekeken, en vandaar uit is men verdergegaan. Een belangrijk uitgangspunt is om applicaties te gebruiken waarvoor ze bedoeld zijn. Er is bewust gekozen voor ‘best of breed’. Het applicatielandschap moest zo flexibel mogelijk worden ingericht.
Perspectief van de student
Summa College heeft ook gekeken naar de ‘studentreis’ (in goed Nederlands: student journey): wat verwachten we voor de student? Dit vereist veel standaardisatie vanuit een omgeving die als één geheel door de student wordt ervaren (overzicht, keuzemogelijkheden). Het denken vanuit dit proces helpt bij het zetten van de juiste stappen.
Tijdens het ontwerpen van deze nieuwe omgeving is gekeken naar welke applicaties hiervoor nodig zijn. Overstappen naar andere applicaties kost veel tijd en energie. Bovendien maken teams hun eigen ontwikkeling door richting flexibilisering. Daarom is gekozen voor een landschap met gestandaardiseerde koppelingen. Naast Eduarte en Canvas is Educator als catalogus gekozen. Dankzij deze koppelingen kunnen keuzemogelijkheden gerealiseerd worden. Xedule is ook gekoppeld. Er zal gebruik gemaakt worden van dynamische groepen.
“Operatie Bypass”
Dit ambitieuze vernieuwingsproject heet “Operatie Bypass”. Deze term is toepasselijk omdat Summa College hiermee om het verouderde systeem heen manoeuvreert door een volledig nieuw digitaal landschap te creëren en te implementeren.
Uit een testimonial van een student in 2025 zijn informatievragen en informatieprocessen gedestilleerd en in een ‘praatplaat’ vertaald naar docenten en andere functionarissen. De betreffende praatplaat is intern besproken en sterk herkend.
De cursus is een centraal gegeven met metadata. Cursussen komen in een online onderwijscatalogus. Studenten kunnen cursussen raadplegen en zich inschrijven, eventueel op basis van een opleiding. Door inschrijving van studenten ontstaan dynamische groepen. Studenten krijgen meteen toegang tot cursussen in Canvas. Resultaten moeten geautomatiseerd in een dashboard terechtkomen.
Stamgroep
Studenten maken hun keuze in Educator. Ze krijgen een standaardprogramma en kunnen zelf cursussen verwijderen en toevoegen. Deze informatie gaat naar Xedule, dat een rooster voor 10 weken maakt. Studenten stellen onder begeleiding zelf arrangementen samen, deels bepaald door de opleiding, deels door zelfinschrijvingen. Zelfinschrijving leidt daarbij niet tot lidmaatschap van te veel groepen. Studenten zitten tijdens hun studie bovendien in een vaste stamgroep die apart wordt begeleid door een studiecoach, wat zorgt voor cohesie en verbondenheid. Onderwijs- en examenregels worden automatisch gegenereerd uit inschrijvingen, net als planningen van het onderwijs. Studenten kunnen ook zelf inschrijven wanneer zij geëxamineerd willen worden. Het is de bedoeling dat gebruikers het gevoel hebben in één systeem te werken, terwijl ze in feite met meerdere applicaties werken.
Tijdlijn richting september 2026
Tijdens het webinar hebben de medewerkers van Summa College ook de tijdlijn besproken. Ze starten met vijf teams in februari 2025, daarna volgt de rest van de organisatie. In september 2026 wordt het nieuwe landschap organisatiebreed ingevoerd. Ze werken maximaal drie jaar in een dubbel landschap, tenzij er goede redenen zijn om hiervan af te wijken. Dit leidt tot meer kosten en beheer, maar dit weegt niet op tegen de inspanningen die onderwijsteams moeten doen als zij in hoog tempo moeten veranderen.
Meer informatie over dit initiatief, inclusief de slides van de presentatie, is te vinden via de volgende link: https://xerte.summacollege.nl/play.php?template_id=15492#page1
Mijn opmerkingen
Zoals gezegd heb ik heel wat verhalen gehoord over flexibilisering in het mbo. In de praktijk viel dat dan vaak tegen. Summa College is m.i. wel op weg om flexibilisering dankzij digitale transformatie handen en voeten te geven. Zij zijn gestart vanuit een onderwijsvisie en een duidelijk gevoel van urgentie. Het mbo heeft een steeds diverser samengestelde doelgroep wat betreft levenservaring, voorkennis, en leer- en ontwikkelingsvragen. Deze doelgroep maakt meer flexibel onderwijs noodzakelijk. Dat een student van 18 jaar dan een meer vaststaand programma krijgt aangeboden dan een 37 jarige werknemer die bij moet leren, ligt voor de hand.
Het is knap hoe Summa College ‘alignment’ realiseert tussen onderwijs en IT, en ook dat men de durf heeft om een ‘nieuwe IT-winkel’ op te bouwen, terwijl de ‘bestaande IT-winkel’ operationeel blijft. Meestal blijft de ‘winkel’ immers tijdens de verbouwing open. Het is op zich jammer dat een dergelijke forse investering in IT gedaan wordt, maar het is wel noodzakelijk. Juist ook om docenten te ontlasten.
Summa College benadrukt terecht het belang van standaarden en koppelingen van systemen. Wat dat betreft is het zonde dat het mbo -anders dan bijvoorbeeld hogescholen en universiteiten- weinig (inter)nationale standaarden kent. Daar komt bij dat de integratie van systemen in de praktijk nog al eens tegenvalt. Summa College gebruikt ongetwijfeld ook content en systemen van Nederlandse uitgeverijen. Al eens geprobeerd een omgeving van een Nederlandse uitgeverij via LTI 1.3 of Advantage te koppelen met een LMS? I rest my case. Ik wens Summa College daarbij dan ook veel succes.
Verder spreekt het idee van de stamgroep mij erg aan, met het oog op verbondenheid. Op die manier voorkom je dat meer flexibilisering ook individualisering zal betekenen. Het is tenslotte ook verstandig dat Summa College ruimte geeft aan de teams die allemaal een ander vertrekpunt hebben, en dat de aanpak geleidelijk wordt toegepast. Al is september 2026 nog betrekkelijk kort dag voor een dergelijke ingrijpende verandering.
Wat vind jij van deze aanpak van Summa College? Laat het weten via de opmerkingen. Mailen mag ook (wilfred@wilfredrubens.com). Ik speel de reacties wel door.
This content is published under the Attribution 3.0 Unported license.
Geef een reactie