Sinds kort kun je de publicatie “Mediawijsheid in de klas” bestellen. Deze blogpost bevat mijn bespreking. Volgens mij mag dit fraaie boek niet ontbreken in de boekenkast van onderwijsprofessionals, die zich op welke manier dan ook met mediawijsheid bezighouden.
Om met de deur in huis te vallen: dit boek van auteur, edublogger en docent Patrick Koning verdient veel waardering. De uitgave is helder geschreven, en prachtig vormgegeven. De inhoud is actueel, relevant en praktisch beschreven (mede dankzij de vele ‘weet je nog’s’). Zijn ‘tone of voice’ is nuchter en, zoals hij het ook zelf omschrijft, “positief-kritisch”. Dat betekent dat Patrick optimistisch is over diverse media, maar dat hij absoluut niet zijn kop in het zand steekt als het gaat om risico’s en bedreigingen.
In een wereld die “fundamenteel gemedialiseerd” is, kun je echter maar beter zorgen dat jongeren in staat zijn om zich staande te houden. Dat is voor Patrick in feite de kern van mediawijsheid. Daarbij pleit hij er voor om met jongeren een “open gesprek” aan te gaan over het gebruik van internet.
In het eerste hoofdstuk gaat hij in op deze met media doordesemde wereld. Daarin beschrijft hij onder meer dat jongeren, ouders, werkgevers, werknemers en docenten hebben allemaal hun eigen, vaak botsende, kijk hebben op nieuwe technologieën en media (en hun invloed). Dit maakt de aandacht voor mediawijsheid urgent. In hoofdstuk twee staat Patrick stil bij mediawijsheid. Hij presenteert hierin het “Mediawijsheid-competentiemodel” waarin internetgebruik in drie typen activiteiten wordt uitgesplitst: consumeren (inclusief beoordelen van informatie), participeren en produceren. In dit deel geeft hij ook aan wat een mediawijze burger in feite kan en kent.
In hoofdstuk drie staat de vraag centraal: hoe maak je jongeren mediawijs? Op zich heb ik wat moeite met deze formulering omdat ik van mening ben dat jongeren zich ontwikkelen. Jij als docent kunt dat stimuleren en faciliteren (via instructie en begeleiding). Maar je ‘maakt’ jongeren wat mij betreft niet.
Ik heb echter geen moeite met de uitwerking in pedagogisch uitgangspunten (zoals het belang van echte vragen en de positief-kritische grondhouding) en didactische uitgangspunten (met onder meer aandacht voor motivatie, het activeren van voorkennis, het gebruik van activerende werkvormen en doen wat je predikt). Ik vind het erg belangrijk dat Patrick rond dit thema expliciet aandacht besteed aan pedagogiek en didactiek. Het eerste aspect wordt wel eens onderbelicht, en dat is niet terecht. Patrick sluit hierbij aan op de ’stroming’ van school-wide positive behaviour support, zonder dit overigens met zo veel woorden te beamen.
Patrick legt in het derde hoofdstuk een relatie met concepten over leren, maar illustreert dit ook aan de hand van concrete voorbeelden. Critici van bepaalde benaderingen, zoals Gardner’s meervoudige intelligenties, zullen moeite hebben met bepaalde verbanden.
Verder werkt hij in dit hoofdstuk heel praktisch op basis van het “Mediawijsheid-competentiemodel” uit hoe je aandacht kunt besteden aan mediawijsheid. De instructies en opdrachten kun je zo gebruiken. De gedeelde ervaringen maken het geheel extra levendig, en geven aan dat Patrick een levend voorbeeld van “practice what you preach” is. De grote hoeveelheid aspecten en voorbeelden kan overigens wel overdonderend werken. Via Trendmatcher Willem Karssenberg adviseert de auteur collega-docenten echter zich niet gek te laten maken, en vooral keuzes te maken. Een terecht advies.
Dit derde hoofdstuk is verreweg het meest omvangrijke hoofdstuk. Hoofdstuk 4 over beoordelen is summierder van aard. In dit hoofdstuk beschrijft hij hoe je mediawijsheid via losse opdrachten beoordelen en via een integrale eindopdracht (zijn voorkeur). Daarbij geeft hij ook een beoordelingsmodel mediawijsheid weer, en beschrijft hij het gebruik van een rubric voor het beoordelen van mediawijsheid. Aangezien Patrick Mediawijsheid als apart vak verzorgt, stelt hij voor om dit vak met een apart certificaat af te sluiten.
In hoofdstuk 5 staat Patrick stil bij de vraag hoe je mediawijsheid in de vak- of beroepscontext kunt integreren, terwijl hij in hoofdstuk 6 behandelt hoe je als docent zelf mediawijs kunt worden. In hoofdstuk 7, tenslotte, gaat hij in op de implementatie van mediawijsheid.
Bij het Koning Willem 1 College, de school van Patrick Koning, hebben ze mediawijsheid als apart vak in het curriculum geïntegreerd (eerste leerjaar aan alle voltijds studenten). In zeven jaar tijd hebben meer dan 50 docenten er een training op dit terrijn gevolgd. Patrick was en is hiervan de initiator.
Zijn publicatie is echter absoluut ook de moeite waard voor onderwijsinstellingen die mediawijsheid integraal in het curriculum aan de orde willen laten komen. Naar mijn mening is deze uitgave relevant voor het middelbaar beroepsonderwijs en voortgezet onderwijs. Als docent kun je instructies en opdrachten betrekkelijk eenvoudig contextualiseren.
Patrick Koning benadrukt dat ICT-geletterdheid oftewel mediawijsheid door diverse organisaties als één van de 21st-eeuwse vaardigheden wordt beschouwd. Persoonlijk vind ik dat we maar snel af moeten van de term ‘21st-eeuwse vaardigheden’ (wie weet over welke bekwaamheden een burger in 2090 moet beschikken?). Maar dat mediawijsheid nu en in de (nabije) toekomst erg belangrijk is, staat als een paal boven water. Bovendien is mediawijsheid niet iets wat jongeren uit zichzelf of thuis leren. Wat mij betreft maakt mediawijsheid dan ook deel uit van de pedagogische opdracht van het onderwijs. Patrick heeft een mooie bijdrage geleverd om deze pedagogische opdracht handen en voeten te geven.
Noot: In het najaar verzorgen Patrick Koning, Marcel de Leeuwe en ik in het Innovatiehuis een sessie over social learning inzetten bij Mediawijsheid. Ik heb Patrick jaren geleden persoonlijk leren kennen tijdens een conferentie in Charlois. Sindsdien komen we elkaar regelmatig tegen. Patrick vroeg me een recensie van zijn boek te schrijven. Hij heeft mij een pdf-bestand verstrekt. Het papieren exemplaar heb ik afgelopen week besteld. Patrick heeft zich uiteraard niet bemoeid met de inhoud van deze blogpost.
This content is published under the Attribution 3.0 Unported license.
Een reactie