De verhalen over het einde van MOOCs zijn schromelijk overdreven

Hoogleraar Jonathan Rees interpreteert het vertrek van Daphne Koller bij Coursera als een teken dat MOOCs verworden tot spookschepen. Ik heb moeite met zijn benadering.

In Why America’s MOOC pioneers have abandoned ship schrijft dat Rees dat een aantal oprichters van MOOC-platforms hun ‘kindjes’ inmiddels vaarwel hebben gezegd, en andere dingen zijn gaan doen. Hij schrijft ook dat Coursera veranderingen in hun platform heeft aangebracht, en cursussen ‘on demand’ aanbieden (waardoor geen sprake is van tienduizenden deelnemers die tegelijkertijd studeren). Een aantal cursussen is ook niet meer beschikbaar.

Volgens de hoogleraar geschiedenis is de hype van de MOOCs voorbij. Ze hebben niet geleid tot disruptie van het hoger onderwijs, en Sebastian Thrun’s voorspelling uit 2012 dat het aantal instellingen voor hoger onderwijs sterk zal worden uitgedund, zal niet uitkomen.

Rees wijt het einde van de hype aan de kwaliteit van MOOCs, die onder de maat zou zijn vanwege een niet-effectieve didactiek en vanwege de gebrekkige ‘learning designs’ van deze cursussen. Verder wijst hij op de hoge kosten, terwijl daar onvoldoende inkomsten tegenover staan. Zonder ‘venture capital’ kunnen MOOCs niet ontwikkeld en verzorgd worden.

Ik ben het slechts gedeeltelijk eens met zijn betoog. Vooral in de beginjaren is er terecht veel kritiek geleverd op de kwaliteit van MOOCs. Deze kwaliteit is volgens mij nog steeds een aandachtspunt, al hebben aanbieders van deze cursussen hier wel degelijk werk van gemaakt en geleerde lessen uit ‘gewoon’ online onderwijs toegepast op MOOCs (zoals meer structuur en meer interactie). Verder deel ik ook Rees’ opmerkingen over de te hoog gespannen verwachtingen, en over de wankele financiële basis. Ik heb nooit geloofd in een business-model waarin het gros van de MOOCs gefinancierd kunnen worden via certificaten en aanvullende services waarvoor betaald moet worden.

Tegelijkertijd erkent Rees m.i. onvoldoende dat MOOCs online en ‘blended’ leren bij bestuurders en verschillende docenten hoger op de agenda hebben gezet. MOOCs kunnen ook het reguliere onderwijs ten goede komen, bijvoorbeeld doordat de cursusinhouden ook binnen campusonderwijs kunnen worden gebruikt. MOOCs hebben daarnaast geleid tot meer inzichten in online leren op grote schaal. Zie bijvoorbeeld het rapport van de Britse OU, waar ik gisteren over schreef.

Verder zie je dat MOOCs een impuls zijn geweest voor een grotere diversiteit aan ‘online leren’, ook al gaat daarbij niet altijd om grootschalige en vrij toegankelijke online cursussen (maar bijvoorbeeld om online cursussen voor bedrijven, om goedkope, gecertificeerde, online cursussen, om gratis online cursussen voor honderden deelnemers of om gratis online cursussen die door universiteiten worden gebruikt als valorisatie-activiteit).

Mijn grootste bezwaar bij Rees’ bijdrage is echter dat hij een verband legt tussen Koller’s vertrek bij Coursera en de ogenschijnlijke teloorgang van MOOCs, zonder haar daar naar gevraagd te hebben. Bovendien gebruikt hij beweringen waartegen je je ook niet kunt verweren:

Even if Daphne Koller and company are not yet willing to admit this fact publicly, with all that MOOC hype fading quickly into the rear-view mirror their actions speak louder than their previous once ever-so-optimistic words.

Eerlijk gezegd vind ik dergelijke formuleringen een academicus onwaardig, zelfs in een blogpost.

Daphne Koller is ongeveer zes jaar betrokken geweest bij Coursera. Dan kun je best toe zijn aan wat anders. Uiteraard kunnen ook andere redenen in het spel zijn. Ik heb het haar ook niet gevraagd. Meestal is sprake van een combinatie van ‘push’ en ‘pull’ factoren.

Ja, het hype-achtige karakter van MOOCs hebben we inmiddels wel gehad. Ik ben daar blij om. Ik erger me altijd aan het geblaat over technologische ontwikkelingen die een revolutie zullen ontketenen binnen het onderwijs. Tegelijkertijd juich ik de toegenomen diversiteit en aandacht voor kwaliteit op het gebied van ’technology enhanced learning’ toe. Wel zou ik een MOOC pas een MOOC noemen, als het ook een MOOC is (dus ook vrij toegankelijk, waarbij je de inhoud bijvoorkeur mag hergebruiken).

Vooral op het gebied van een leven lang leren, geloof ik in de potentie van MOOCs die bijvoorbeeld worden gefinancierd uit een mix van innovatiegelden, valorisatiemiddelen, middelen voor onderwijsontwikkeling (indien content binnen het reguliere onderwijs kunnen worden hergebruikt), aanvullende services, certificaten en -waarom niet- marketingmiddelen. MOOCs kunnen vooral bij internationaal opererende instellingen een spin off hebben ten aanzien van het bereiken van nieuwe doelgroepen.

Het zal best dat er op termijn wellicht minder MOOCs zullen worden aangeboden, dan nu het geval is. Er zal echter geen sprake zijn van een spookschip, zoals Jonathan Rees het voorspiegelt. Vandaar mijn associatie met Mark Twain’s beroemde uitspraak.