We nemen te weinig tijd en gelegenheid om te reflecteren. Terwijl reflectie niet alleen belangrijk is voor onderwijs en opleiden maar ook voor je dagelijkse functioneren (zoals je werk). Dat kan anders. En ICT kan dat faciliteren.
Harold Jarche heeft een mooie reflectie geschreven op het belang van reflectie. Hij stelt onder meer dat zelfs bijeenkomsten die expliciet bedoeld zijn om te leren, onvoldoende gelegenheid bieden voor reflectie. Congressen zijn daar maar één voorbeeld van. Het onderwijs -met zijn opeenvolgende lessen- een ander voorbeeld.
Jarche stelt ook dat we op de werkplek ‘druk, druk, druk’ zijn met vergaderingen, telefoongesprekken en ander werk dat bovendien regelmatig wordt onderbroken. Reflectie is volgens de auteur echter noodzakelijk voor -wat Jarche noemt- “sense-making” (het geven van betekenis), en dan in het bijzonder voor het genereren van en handelen naar creatieve ideeën. Terwijl we juist daar behoefte aan hebben aangezien veel werk meer complex en veranderlijk wordt.
Voor Jarche zelf is fietsen een goede catalysator voor het genereren van ideeën. Hij stelt daarom dat we ook ons werk anders moeten organiseren, om meer ruimte te bieden voor reflectie.
Ik herken wat Jarche schrijft. Ik krijg de beste ideeën vlak voor ik echt wakker word, onder de douche of tijdens het spinnen (tijdens het fietsen ben ik met mijn gedachten bij het verkeer). Veel van die ideeën en gedachten vergeet ik echter ook snel.
Dat kan anders. Bijvoorbeeld door ze via een app in te spreken of te noteren. Je kunt daar bijvoorbeeld Evernote voor gebruiken.
Op de werkplek kun je na afloop van een vergadering of aan het eind van de dag hetzelfde doen, bijvoorbeeld aan de hand van een aantal standaard vragen:
- Wat is het belangrijkste dat je is bijgebleven en waarom?
- Wat was nieuw voor je?
- Heb je vandaag/zojuist een nieuw idee of nieuwe inzicht ontwikkeld? Welk en waarom is dat een waardevol idee? Op welke manier ga je dat toepassen?
- Op welke manier kun je datgene wat je hebt gehoord/gelezen/gezien verbinden met eerdere kennis?
- Wat weet je nu dat je eerder niet wist? Wat ga je op basis hiervan anders doen?
Uiteraard is het dan van belang dat je voorkomt dat afspraken exact op elkaar aansluiten, en dat je aan het eind van de dag ruimte neemt voor reflectie. Bijvoorbeeld door de trein te nemen in plaats van de auto (houd je aandacht bij het verkeer). Daarnaast zou je op de werkplek de gelegenheid moeten hebben om af en toe je gedachten opnieuw te structureren. Sommige spellen en games lenen zich daar uitstekend toe.
Tijdens congressen en binnen opleidingen kun je ook dergelijke vragen stellen en bijvoorbeeld twitter gebruiken om kort en bondig samen te vatten wat je net hebt gehoord en gezien. Dat is m.i. leerzamer dan te twitteren naar welke sessie je gaat. Een blogpost kun je gebruiken voor een meer uitgebreide reflectie. Ik doe dat zelf ook.
Je kunt ook voor minder publieke media kiezen zoals Yammer, Slack of een tekstverwerker. Heb je minder affiniteit met schrijven gebruik dan je smartphone om hardop na te denken dankzij de videofunctionaliteit van je camera of door middel audio-apps als Dictation, Dictafoon of Recordium. Verder kun je ook andere deelnemers interviewen.
Nota bene: veel benaderingen op het gebied van reflectie hebben betrekking op reflectie op persoonlijk gedrag. Ik heb het hier vooral over reflectie op inhoud (met uiteindelijk wel gevolgen voor je ‘performance’).
This content is published under the Attribution 3.0 Unported license.
Geef een reactie