De effectiviteit van student response systemen

Student response systemen kunnen niet alleen worden gebruikt voor het vergroten van de interactie van lessen of hoorcolleges, het betrekken van grote groepen lerenden bij het onderwijs of het in kaart brengen van voorkennis. Het gebruik van deze ‘clickers’ blijkt ook nog eens een belangrijke leeractiviteit op zich te zijn. Mits verstandig ingezet. Dat laatste impliceert bijvoorbeeld het gebruik van onmiddellijke feedback.

Op de laatste dag van 2013 heeft Tommy Opgenhaffen aandacht besteed aan een onderzoek naar het gebruik van student response systemen. Dankzij toegang tot de digitale bibliotheek van mijn werk heb ik het originele artikel kunnen lezen.

De auteurs, Michael Lantz en Angela Stawiski, geven hierin aan dat zogenaamde ‘clickers’ lerenden in staat stellen anoniem en klassikaal vragen over de leerstof te beantwoorden en onmiddellijk feedback te krijgen. Hierdoor zou de betrokkenheid van lerenden bij het onderwijs worden vergroot, en de leerresultaten worden verbeterd. Echter, je moet als docent wel vragen voorbereiden en bereid zijn om onderwijstijd te besteden aan het gebruik van deze student response systemen. Als de effectiviteit van deze systemen kan worden aangetoond, bevordert dit de acceptatie.

In hun bijdrage gaan Lantz en Stawiski in op de werking van de technologie. Daarnaast vatten zij literatuur over de werking van student response systemen samen. Daaruit blijkt al dat het gebruik ‘clickers’ leidt tot hogere scores op examens en toetsen, al zijn er studies die de positieve effecten nuanceren. Ook wijzen de auteurs op “many potential confounding variables” bij het gebruik van deze systemen in de klas (wijze van instructie, aard van de vragen, tijdstip waarop het onderwijs wordt verzorgd, enzovoorts).

De effectiviteit hangt bovendien af van de wijze waarop student response systemen worden gebruikt. Het gebruik van deze systemen zou er op gericht moeten zijn om leerstof te integreren met de bestaande kennisbasis. Onmiddellijke feedback op de vraag is hiervoor van groot belang. Ook gaat het er om meteen na een instructie vragen te stellen en feedback te geven, en niet pas aan het einde van een les. Bovendien zou afwisseling leiden tot een hogere concentratie. Volgens Lantz en Stawiski wordt de leerstof ook meer verdiept verwerkt als docenten discussies over de vragen en antwoorden bevorderen.

Lantz en Stawiski hebben zelf een studie uitgevoerd naar de effectiviteit van student response systemen. Om een aantal variabelen onder controle te kunnen houden is gekozen voor een gesimuleerde klas. De lerenden hebben daarbij naar dezelfde videoles gekeken.

Een deel van de participanten heeft vervolgens gebruik gemaakt van student response systemen. In totaal zijn 21 multiple choicevragen over de video gesteld. Van deze groep heeft weer een deel feedback gekregen. Ook heeft een groep lerenden vragen tijdens de video gekregen (na elk onderdeel), terwijl een andere groep vragen aan het eind heeft gekregen. Op deze manier zijn 63 lerenden over vijf groepen verdeeld.

Na twee dagen hebben de deelnemers een toets gemaakt. Er is dus niet gekeken naar de effecten voor de lange termijn.

De belangrijkste conclusies zijn vervolgens:

• Het gebruik van student response systemen leidt tot significant hogere scores op testen indien onmiddellijke feedback wordt gegeven. Lerenden onthouden bovendien niet alleen informatie beter, maar zij zijn ook beter in staat om misconcepties ten aanzien van de leerstof te verbeteren.
• De timing van het stellen van vragen (tijdens de instructie of na afloop) is niet van invloed op de scores.

Deze bevindingen sluiten m.i. goed aan bij onderzoek naar self testing en het geven van feedback. Lantz en Stawiski onderstrepen hiermee het belang van formatief toetsen en het geven van feedback. Zij laten zien dat student response systemen hiervoor prima kunnen worden ingezet. Technische onvolkomendheden (zoals een instabiel draadloos netwerk) kunnen het gebruik van deze systemen wel ernstig belemmeren.

Michael E. Lantz, Angela Stawiski, Effectiveness of clickers: Effect of feedback and the timing of questions on learning, Computers in Human Behavior, Volume 31, February 2014, Pages 280-286, ISSN 0747-5632, http://dx.doi.org/10.1016/j.chb.2013.10.009.