Een paar jaar geleden verschenen er regelmatig artikelen en papers over het gebruik van weblogs in het onderwijs. De laatste tijd kom ik ze veel minder vaak tegen. En ik denk niet dat dit komt omdat mijn focus is veranderd.
Ik was dan ook aangenaam verrast toen ik deze week het essay Het weblog als instrument voor reflectie op leren en handelen van Iwan Wopereis en Peter Sloep tegen kwam.
De auteurs geven aan dat weblogs voorbeelden van tools zijn die binnen het onderwijs worden gebruikt, maar eigenlijk niet voor dat doel zijn ontwikkeld. In navolging van Elmine Wijnia stellen Wopereis en Sloep dat weblogs in staat zijn ‘information patterns’ -die van groot belang zijn voor leren en instructie- in zich te verenigen. Daarbij gaat het om het raadplegen van informatie, het vastleggen van informatie en de conversatie over die informatie.
In hun essay verkennen zij of een weblog vanuit didactisch perspectief toegevoegde waarde heeft. Zij richten zich daarbij vooral op weblogs als instrument om te leren reflecteren, binnen lerarenopleidingen.
De gevorderde lezer zal snel over de passage over weblogs, reflectie en problemen met reflectie heen lezen, vermoed ik (reflecteren is complex; wordt niet altijd betekenisvol gevonden; lerenden hebben moeite met zich kwetsbaar op te stellen). Ik vind dit deel van het essay wel te gebruiken als een handige, relevante samenvatting van deze drie onderwerpen.
Sterk vind ik hun summiere analyse van de "affordances" van weblogs. Zij gebruiken de definitie van hun collega Paul Kirschner die "affordances" omschrijft als
de waargenomen eigenschappen van een ding in samenhang met een gebruiker die beïnvloedt hoe het wordt gebruikt.
Als je technologie binnen leersituaties inzet, dan moet je vanuit een pedagogisch-didactische bril naar de "affordances" ervan kijken. Volgens mij is dat precies wat het door mij 'gepropageerde' TPACK-model beoogt.
Voor weblogs zijn deze "affordances" volgens de auteurs: eigenaarschap, vastleggen van ontwikkeling, en interactiviteit. Ik wil daar eigenlijk nog 'openheid' aan toevoegen (weblogs zijn eigenlijk vrij toegankelijk). Dit impliceert dat leerdoelen en je didactiek gebruik moeten maken van deze "affordances", wil je weblogs zinvol kunnen toepassen binnen het onderwijs. Wopereis en Sloep concluderen dit in feite ook voorzichtig op basis van beperkt onderzoek. Daar waar weblogs minder succesvol worden ingezet reflectie, heeft dat vooral te maken met de reflectievaardigheden van lerenden. Dus met vakinhoud en didactiek.
Terecht kraken de auteurs een kritische noot over het open karakter van weblogs in relatie tot een veilige leeromgeving. Door te reflecteren op je persoonlijke ontwikkeling, stel je je kwetsbaar op. Het is de vraag of je dit op een weblog moet doen. Maar je kunt ook reflecteren op een bepaald onderwerp (zoals: wat vind ik van weblogs als leermiddel?). Daarvoor zijn blogs wel geschikt.
This content is published under the Attribution 3.0 Unported license.
Is je kwetsbaar durven opstellen niet een voorwaarde voor leren? Past dat niet heel mooi bij deze tijd waarin ‘authenticiteit’ hoog in het vaandel van onze communicatie wordt gehesen?
Student, Geef jezelf bloot!
Maar niet als dat later bij een sollicitatie tegen je gebruikt kan worden. De verwachting dat iemand zich in het openbaar kwetsbaar opstelt leidt tot sociaal wenselijk gedrag dat de echte reflectie en dus het echte leereffect in de weg staat.
Mooie samenvatting, Ruben. Goed te horen dat jij onze mening over het nut van blogs in deze specifieke context deelt. Jammer, inderdaad, dat het altijd zo lang duurt voordat je een onderzoek gedaan hebt en op papier hebt gezet dat de mode alweer elders is (bij Twitter? maar dat lijkt nou helemaal niet geschikt voor dit soort reflectie, veel te vluchtig). Maar dat is een ander probleem 🙂