Acadoo, the Network Academy:
permanente verwerving van ICT-competenties
Wilfred Rubens
Fred Mulder

Bijna anderhalf jaar geleden ging het project ICT Netwerk Academie van start. Inmiddels is dit initiatief gecommercialiseerd en heet het "Acadoo". De doelstelling is dezelfde gebleven: het realiseren van een webportaal voor continue ('life long') verwerving van ICT-competenties. Deze paletbijdrage geeft inzicht in de werking en realisatie van "Acadoo". Hoe werkt Acadoo voor een willekeurige ICT-er? En welke plek nemen competenties, opleidingsaanbod en "klanten" in? 

In 1999 stelde de minister van Economische Zaken de Taskforce "Werken aan ICT" in. Deze Taskforce, onder voorzitterschap van oud-Getronics directeur Ton Risseeuw, analyseerde dat er een groot tekort was aan ICT-ers met als gevolg dat de groei van het Bruto Nationaal Product zo'n 15 miljard gulden achterblijft. Dit tekort werd op jaarlijks circa 15.000 fte geschat. Ook, zo concludeerde men, mist een zeer grote groep niet-ICT-ers kennis van en ervaring met ICT, terwijl ze ICT meer en meer moeten gaan toepassen en managen.De Nederlandse beroepsbevolking zou daarom door een grootschalige aanpak beter en sneller vaardig en bekend met ICT te maken én te houden zijn. De Taskforce "Werken aan ICT" formuleerde een tiental projecten die deel uit moesten maken van deze grootschalige aanpak. Eén project was de oprichting van een ICT Netwerk Academie.

 
ICT Netwerk Academie

In januari 2000 ging het project ICT Netwerk Academie van start. Hierbij waren betrokken het hoger onderwijs (publiek en privaat) en het bedrijfsleven, met name uit de  branches financiële dienstverlening, telecommunicatie en ICT. Doel van de ICT Netwerk Academie was het realiseren van een webportaal voor continue ('life long') verwerving van ICT-competenties. Via bundeling van krachten moest een goed werkend mechanisme geboden worden voor het op peil brengen én houden van de ICT-competenties van de Nederlandse beroepsbevolking (ICT-employability). Dit portaal moest eenvoudig toegankelijk zijn, het beschikbare 'on line' ICT-scholingsaanbod (op HBO- en WO-niveau) transparant maken en ontsluiten, de kwaliteit hiervan borgen, potentiële klanten (individuele cursisten en bedrijven) adviseren en toe leiden naar de juiste aanbieders, en voorzien in een flankerend 'on line' stelsel van mentoring en coaching. In eerste instantie zou de ICT Netwerk Academie zich moeten richten op de hiervoor genoemde bedrijfssectoren. Het was niet de bedoeling dat de ICT Netwerk Academie zelf aanbieder zou worden van opleidingen. Veel eerder zou sprake moeten zijn van  een open (netwerk)structuur, van een virtueel onderwijsnetwerk van bestaande instellingen en bedrijven. Vanaf het begin van het project bleek er een groot draagvlak te zijn. Het ministerie besloot 10 miljoen gulden ter beschikking te stellen voor dit initiatief. Tegelijkertijd concludeerde de initiatiefnemers dat de ICT Netwerk Academie een apart bedrijf moest worden. Na een selectieprocedure werd een ondernemersduo uitgekozen en werd een onderneming opgestart om uitvoering te gaan geven aan het inmiddels geproduceerde businessplan. Deze onderneming is ondergebracht bij Siennax, een application service provider die zich onder meer bezig houdt met e-learning.

Acadoo

Zo werd er dus een aparte BV opgericht, een 100% dochter van Siennax, maar met een eigen Raad van Commissarissen. Het werd van groot belang geacht om de ICT Netwerk Academie als een duidelijk merk (‘brand’) neer te zetten. Daarom werd gekozen voor de naam "Acadoo" met als "subtitel": the Network Academy (waarmee ook in de naam de relatie met de ICT Netwerk Academie zichtbaar bleef). Op 15 november 2000 werd Acadoo gepresenteerd en werd de Raad van Commissarissen onder voorzitterschap van prof. dr. Frans van Vught (Universiteit Twente) geïnstalleerd. De bij de startfase betrokkenen uit bedrijfsleven en onderwijs werden benoemd tot "Ambassador of Acadoo". 
Het bedrijf Acadoo bestaat momenteel uit drie teams (techniek, sales & marketing èn learning services, verantwoordelijk voor de content), onder leiding van algemeen directeur Herbert Prooij.

Workflow

Voordat we ingaan op de realisatie van het Acadoo-portaal, willen we concretiseren hoe een werknemer gebruik kan maken van Acadoo. Kortom: hoe ziet de workflow voor een individu er uit?
Neem als voorbeeld Stijn. Stijn werkt als webdeveloper bij Design4u: een -fictief- Internetbedrijf van 25 medewerkers. Design4u is lid van Fenit en heeft een collectief abonnement op het Acadoo-portaal voor ICT-bedrijven. Via het Intranet van zijn bedrijf, logt Stijn in op het portaal. Hij twijfelt of hij over voldoende competenties beschikt om zijn werk als webdeveloper goed te doen. Met name de meer complexe projecten vindt hij ingewikkeld. Zijn directeur heeft hem aangeraden een selfassessment te doen binnen Acadoo.
Stijn kiest binnen de optie "assesments" voor het profiel "multimedia ontwerp". Met dit profiel word je geacht de functie van webdeveloper uit te kunnen oefenen.
Bij dit profiel horen een tiental competenties. Niet alleen technische en artistieke competenties,  maar ook gedragscompetenties zoals "communiceren" en "creativiteit".
Stijn voegt aan dit profiel op verzoek van zijn directeur ook nog de competentie "projectmanagement" toe.
Uit het selfassessment wordt duidelijk dat Stijn nog meer moet werken aan zijn analytisch vermogen, aan "projectmanagement" en aan zijn communicatieve vaardigheden. Ook is zijn kennis van ingebedde systemen voor verbetering vatbaar. Stijn krijgt een elektronisch gegenereerd studieadvies, waar vijftien cursussen aan gekoppeld zijn. Dit advies wordt automatisch binnen Acadoo bewaard. Aangezien zijn "skills gap" rond projectmanagement het grootst is, besluit hij hier prioriteit aan te geven. Hij selecteert een cursus "projectmatig werken". Zijn directeur krijgt via het portaal automatisch een bericht dat Stijn deze cursus wil volgen. Stijn kan in het portaal kijken of zijn directeur toestemming heeft gegeven. Vervolgens kan hij de cursus volgen en wordt de rekening via Acadoo naar Design4u verzonden. De resultaten van de cursus worden vervolgens in Acadoo geregistreerd. Stijn had ook nog -naar aanleiding van het elektronisch gegenereerde advies- een gesprek met een studieadviseur kunnen aanvragen. En hij had ook aan een certificaat kunnen werken. Ook is het voor hem mogelijk om rechtstreeks de opleidingscatalogus te raadplegen (bijvoorbeeld om de meest recente DHTML-cursus te kunnen volgen).
Samenvattend ziet de workflow voor gebruikers er uit als in figuur 1.

Figuur 1: Workflow van gebruikers binnen Acadoo

Onmisbare componenten

Om een leerportaal als Acadoo te realiseren moet in de volgende componenten zijn voorzien: 

-         Competenties

-         Aanbod

-         Trainingmanagementsysteem

-         Klanten

Hieronder gaan we in op de keuzes die ten aanzien van deze componenten zijn gemaakt binnen Acadoo.

Competenties
Competenties kunnen worden omschreven als de vermogens (cognitieve- en handelingsvaardigheden) van een persoon die hem of haar in staat stellen op een adequate wijze taken uit te voeren, oplossingen te vinden en te realiseren in praktijksituaties.
Niet alle competenties kunnen verworven of verbeterd worden via alleen opleiden en trainen. Soms zijn (ook) andere interventies noodzakelijk. Daarnaast zijn er ook competenties die nagenoeg niet te leren zijn.
Veranderingen binnen een vakgebied en binnen organisaties maken het noodzakelijk dat een medewerker breed inzetbaar is èn in staat is nieuwe werkzaamheden snel onder de knie te krijgen. Daardoor kijken organisaties minder naar of een personeelslid aan bepaalde specifieke functie-eisen voldoet, maar eerder of hij of zij voldoende competenties heeft om een rol (of rollen) te vervullen. Bij werving- en selectieprocessen en bij de vormgeving van bedrijfsopleidingen wordt daarom steeds vaker uitgaan van competenties.
Competenties nemen een cruciale plaats in binnen Acadoo. In feite vormen ze het cement tussen de vraag van een individu en het aanbod. Een individu ervaart een leerbehoefte omdat zijn competenties niet voldoende zijn om een bepaalde taak (of taken) uit te oefenen.
Binnen Acadoo is gekeken naar de bruikbaarheid van bestaande competentie-overzichten.
Uiteindelijk is besloten nauw aan te sluiten bij Career Space. Career Space is een initiatief van een consortium van aantal grote IT- en Telecombedrijven in Europa (waaronder Microsoft, Philips, IBM, Cisco, British Telecommunications en Nokia), ondersteund door de Europese Unie. Als gevolg van het grote tekort aan ICT-specialisten in Europa, stelden deze bedrijven zich ten doel om een competentieprofiel te ontwikkelen, waarmee studenten, onderwijsinstellingen en de overheid kunnen zien welke kennis en vaardigheden worden vereist door de ICT-sector in Europa. Daarbij is aandacht geschonken aan zowel technische competenties als gedragscompetenties. De competenties van Career Space zijn voor Acadoo erg bruikbaar. Ze zijn praktisch en kunnen rekenen op een groot draagvlak onder ICT-  en Telecombedrijven (twee van de drie branches waarop Acadoo zich richt).  Wel hebben ze twee nadelen.
In de eerste plaats zijn ze alleen gericht op ICT-specialisten en niet op ICT-toepassers. In de tweede plaats is er onvoldoende expliciete aandacht voor IT-servicemanagement (zeer actueel binnen onder andere de financiële dienstverlening). Er is daarom besloten uit te gaan van Career Space, maar ook enige aanvullende profielen en competenties te formuleren.
In totaal zijn vijftien profielen en meer dan zestig competenties gedefinieerd. In feite vormen deze competenties het DNA van de ICT-ers.
De  vijftien standaard competentieprofielen zijn met name interessant voor het mkb (midden- en kleinbedrijf). In deze bedrijven is er immers zelden (financiële) ruimte om iemand vrij te maken die zich kan verdiepen in de kwaliteiten waaraan ICT-medewerkers moeten voldoen. Grote bedrijven zullen wellicht hun eigen competentieprofielen ontwikkelen. Uiteraard kunnen de standaard ICT-competenties daarbij als uitgangspunt dienen. Binnen het Acadoo-portaal kunnen gebruikers met behulp van de competenties eigen profielen samenstellen.
De competenties vormen de basis voor de assessments. Ook streeft Acadoo naar de ontwikkeling van gecertificeerde trajecten, op basis van deze competenties. Hiertoe wordt samengewerkt met Exin (als het gaat om post-initiële opleidingen).

Aanbod
Acadoo vervult de rol van makelaar tussen vraag en aanbod. Dat betekent dat Acadoo zelf geen cursussen en opleidingen aanbiedt. Opleiders kunnen voor onze doelgroepen relevant aanbod -dat afgemeten kan worden aan onze competenties- via Acadoo aanbieden. We onderscheiden het aanbod op verschillende manieren. Allereerst naar lengte:

-       Opleidingen
Langer lopend aanbod, resulterend in een certificaat of diploma.

-      Cursussen
Korter durend aanbod, resulterend in een certificaat.

-      Modules
Onderdelen van opleidingen, die een afgerond geheel vormen en los kunnen worden gevolgd.

-      "Chunks": hapklare brokken waarmee werknemers bijvoorbeeld leren een specifieke taak uit te oefenen. Werknemers willen veelal geen langer durend aanbod volgen om met een bepaald probleem om te kunnen gaan. In de Verenigde Staten is het een trend om opleidingsaanbod op te delen in "chunks" die apart (online) kunnen worden gevolgd. Deze eenheden zijn kleiner in omvang dan modules.

Acadoo neemt in eerste instantie opleidingsaanbod op HBO- en WO-niveau op. Het valt echter niet uit te sluiten dat op termijn ook aanbod op MBO-niveau wordt ontsloten.
Verder onderscheiden we het aanbod naar de aanbiedingsvorm:

-      Klassikaal opleidingsaanbod ("c-learning").
Aanbod dat traditioneel wordt verzorgd en waarvoor Acadoo-gebruikers naar het opleidingsinstituut toe moeten.

-      Schriftelijke cursussen en opleidingen, op afstand te volgen ("d-learning").

-      Aanbod dat via Internet te volgen is ("e-learning").

De oorspronkelijke bedoeling van het project was om te concentreren op de derde categorie. Echter, op dit moment is -zeker binnen het Nederlandse taalgebied- nog erg weinig kwalitatief goede e-learning content beschikbaar, zodat besloten is om in de aanvangsfase ook de andere twee categorieën gewoon op te nemen.In feite beoogt Acadoo een verschuiving in haar aanbod, zoals geïllustreerd in figuur 2.

Figuur 2: Naar "e-learning" en naar “chunks”

Acadoo wil alleen kwalitatief goed aanbod opnemen. Bij de keuze van de instituten die benaderd worden om aanbod via Acadoo te verkopen, heeft dit een rol gespeeld.
Alle reguliere onderwijsinstellingen die relevant onderwijsaanbod open stellen voor werkende volwassenen komen in aanmerking voor een contract met Acadoo. Daarnaast komen particuliere opleiders in aanmerking, evenals ICT-productleveranciers die ook opleidingen aanbieden. Verder ook business schools van universiteiten (bijvoorbeeld met aanbod rond informatiemanagement) en uitgevers die over e-learningaanbod beschikken. Aangezien (bepaalde) competenties niet alleen via opleiden verbeterd en verworven kunnen worden, komen ook seminarorganisaties en organisaties die coaching aanbieden in aanmerking voor een overeenkomst met Acadoo.
In totaal hebben medewerkers van Acadoo gesproken met zo'n veertig organisaties. De overgrote meerderheid toonde serieuze belangstelling om content via Acadoo aan te bieden.
Hiertoe zijn leveranciersvoorwaarden opgesteld. Deze leveranciersvoorwaarden maken deel uit van een informatiepakket dat onlangs naar belangstellende organisaties is verzonden. Binnenkort hoopt Acadoo de eerste contracten met opleidingsinstituten te kunnen sluiten.

Trainingmanagementsysteem
De derde essentiële component van het Acadoo-portaal is de technologie: een op Internettechnologie gebaseerd systeem dat de werkprocessen mogelijk kan maken. Siennax -de moederorganisatie van Acadoo- beschikt over een beveiligd en schaalbaar technologisch platform om Acadoo mogelijk te maken. Maar een specifieke applicatie, een trainingmanagementsysteem, was nog niet beschikbaar. Consultants van Acadoo hebben daarom bestaande trainingmanagementsystemen onderzocht op bruikbaarheid. Op basis van dit onderzoek is gekozen voor Saba Learning Enterprise (kortweg "Saba" genoemd). Saba is een leverancier van ontwikkel- en beheeroplossingen op het gebied van human resources, zoals internetsystemen voor educatie, performance, en beheer van content en resources, B2B exchanges, geïntegreerde content en verwante services.
Saba bleek nagenoeg alle werkprocessen binnen Acadoo mogelijk te maken: van aanmelding tot facturering. Het is een zeer flexibel systeem, dat op basis van de eigen bedrijfsprocessen ingericht kan worden.

Klanten
De vierde en laatste component is de "klant". Je hebt immers niets aan een kwalitatief leerportaal zonder klanten. Omdat bij de ICT Netwerk Academie verschillende bedrijven betrokken waren, kon Acadoo beschikken over uitstekende ingangen bij het bedrijfsleven. Inmiddels zijn diverse gesprekken gevoerd met brancheorganisaties en bedrijven. Daarnaast is gewerkt aan overeenkomsten met afnemers.
Specifiek bij met name grotere bedrijven is gebleken dat er behoefte bestaat aan een eigen Acadoo-portaal, op basis van de eigen competenties. Dankzij het technologisch platform van de moederorganisatie van Acadoo kan dit gemakkelijk worden gerealiseerd.

Business model

Tenslotte gaan we kort in op het business model van Acadoo.
Acadoo kent geen "business-to-consumer"-model (B2C). Individuen kunnen niet rechtstreeks klant worden van Acadoo. Alleen bedrijven kunnen klant worden van Acadoo ("business-to-business", B2B). Bedrijven betalen dan een bepaald bedrag per medewerker per jaar. Daartoe krijgen zij onbeperkt toegang tot het Acadoo-portaal. Medewerkers kunnen dan onder meer selfassessments maken, online een opleidingspad uitstippelen en relevant nieuws ontvangen. Managers (bijvoorbeeld de HRM-manager) kunnen beschikken over managementinformatie en voor hun relevant nieuws. Als een medewerker opleidingsaanbod bestelt -en de leidinggevende accordeert- dan ontvangt Acadoo van het opleidingsinstituut een bepaalde premie ("fee"). Aangesloten opleidingsinstituten ontvangen ook managementinformatie, bijvoorbeeld welk aanbod het meeste gevraagd wordt.

Perspectief

Al met al is Acadoo een uniek en ambitieus project in Nederland. Zowel wat betreft doelen als model. Een succesvol Acadoo zal een forse bijdrage leveren aan de permanente ontwikkeling van ICT-competenties in Nederland. Na gebleken succes zal de startfocus van Acadoo verbreed kunnen worden:

-         Van alleen het ICT-domein naar ook andere kennisdomeinen

-         Van de drie geselecteerde branches naar een veel groter aantal branches

-         Van HBO- en WO-niveau naar tevens MBO-niveau

-         Van nationaal naar internationaal.

En inderdaad, gefaseerd groeien naar een bredere scope, is wat in het verschiet van Acadoo kán liggen.

Auteurs

Drs. Wilfred Rubens was tot 1 maart 2001 werkzaam als e-learning consultant bij Acadoo. Hij is momenteel werkzaam als senior e-learning consultant bij KPMG Consulting. E-mail: Rubens.Wilfred@kpmg.nl
Prof.dr.ir. Fred Mulder was tot september 2000 projectleider van de ICT Netwerk Academie. Op dit moment is hij lid van het College van Bestuur van de Open Universiteit Nederland. Daarnaast is hij lid van de Raad van Commissarissen van Acadoo. E-mail: fred.mulder@ou.nl.

Bronnen

http://www.acadoo.nl
http://www.career-space.com
http://saba.com